THƯ CHO BÉ SƠ SINH
ĐHồng Ngọc
 

      

     Khi em cất tiếng khóc chào đời
Anh đại diện đời chào em bằng nụ cười
Lớn lên nhớ đừng hỏi tại sao có kẻ cười người khóc
Trong cùng một cảnh ngộ nghe em!

Anh nhỏ vào mắt em thứ thuốc màu nâu
Nói là để ngừa đau mắt
Ngay lúc đó em đă không nh́n đời qua mắt thực
Nhớ đừng hỏi v́ sao đời tối đen.

Khi anh cắt rún cho em
Anh đă xin lỗi chân thành rồi đó nhé
V́ từ nay em đă phải cô đơn
Em đă phải xa địa đàng ḷng mẹ.

Em là gái là trai anh chẳng quan tâm
Nhưng khi em biết thẹn thùng
Sẽ biết thế nào là nước mắt trong đêm
Khi t́nh yêu t́m đến!

Anh đă không quên buộc étiquette vào tay em
Em được dán nhăn hiệu từ giây phút ấy
Nhớ đừng tự hỏi tôi là ai khi lớn khôn
Cũng đừng ngạc nhiên sao đời nhiều nhăn hiệu!

Khi em mở mắt ngỡ ngàng nh́n anh
Anh cũng ngỡ ngàng nh́n qua khung kính cửa
Một ngày đă thức giấc với vội vàng với hoang mang
Với những danh từ đao to búa lớn
Để bịp lừa để đổ máu đó em…

Thôi trân trọng chào em
Mời em nhập cuộc
Chúng ḿnh cùng chung
Số phận…
Con người…

 

Đ Hồng Ngọc

( BV Từ Dũ, Saigon,1965)

 

(Bài thơ của cậu SV Y khoa Đỗ Hồng Ngọc, viết ở dưới phần bệnh án, sau một ca đỡ mẹ tṛn con vuông đầu tiên.  BV Từ Dũ, Saigon 1965)

 

POEM  FOR A  NEWBORN


When you saluted the world with a cry
‘Twas a smile I gave you from this world
When grown up, Baby, please don’t ask
Why one smiles when the other’s crying.

I dropped into your eyes some dark brown liquid
For their own good, it’s said
It was then no longer you see life through true eyes
Don’t ask why life‘s so dark. Remember.

When I cut your umbilical cord, Baby
I had said I’m sorry. Oh truly I am
For from then you’re all by your own
Parted from Eden-Mother.

I don’t mind whether you’re a boy or a girl
“Cause one day, you’ll still find that strange shyness
and those teardrops at nights
When love finds your heart.

I didn’t miss tieing that band on your wrist
You were labeled since those first moments
When grown wiser, don’t ask “who am I?”
Don’t be surprised of this world of labels!

When you opened your eyes and gave me that curious look
I found myself doing the same over the windows
A new day has waken up, to haste and bewilderment
To those rhetorical big words
For cheating for bloodshed, you know…

My salute to you, dear Baby
Welcome aboard
We’re both living…
The life
Of
a Human…

-       11/2006-
Lời của người dịch: Phát
(trích từ Phát Blog với sự cho phép của nhà thơ Đỗ Hồng Ngọc)
 


Điều khiến tôi xúc động nhất khi đọc bài thơ không phải là ư tứ và nội dung của nó. Mà là, tôi cảm nhận dường như tôi chia sẻ và hiểu những ǵ mà cậu sinh viên Y khoa Đ.H.Ngọc đang trải qua lúc ấy. Tôi cảm thấy như ḿnh như đang trải qua những ǵ mà tác giả trải qua, và cái cảm xúc ập đến trong tôi lúc đó khiến tôi đồng cảm phần nào tâm trạng tác giả khi cậu viết liền bài thơ ở ngay dưới phần bệnh án.

Tôi h́nh dung trước mặt tôi là một cậu sinh viên y khoa tuổi đầu 20. Một cái tuổi c̣n khá trẻ để hiểu đời. Nhưng cũng như hầu hết thanh niên khác, đối với cậu ta, cậu đă là một người trưởng thành, đă có thế giới quan và cái nh́n đời thấu suốt. Quá khứ học tập xuất sắc và vị trí hiện giờ của cậu càng thêm củng cố sự tự tin vào ḿnh như là một bậc thức giả. Ở miền Nam vào những ngày tháng đó, học đến Tú tài đă không nhiều, học đến sinh viên Y khoa thưc tập như cậu đă đựơc các y tá gọi là "thầy".

Và thực sự th́ cậu có một cái nh́n về đời rất tinh tế và sâu sắc chứ không hời hợt như những thanh niên khác. Chỉ có điều, nó là cách nh́n đời bi quan. Tôi đoán là cậu bị ảnh hưởng bởi Trịnh trong câu hát "Trẻ thơ ơi, Tin buồn từ ngày mẹ cho mang nặng kiếp người", hoặc biết đâu là ngược lại. Dẫu sao th́ cả hai đều nh́n thấy sự tối đen, sự dối trá chà đạp lên nhau, sự chụp mũ vu họa lẫn nhau của loài người.

Sài G̣n những năm 60. Có lẽ cậu ta đang chán ngán và bế tắc lắm khi nhận ra cảnh nồi da xáo thịt, anh em giết hại lẫn nhau nhân danh "quốc gia", "cộng sản", "tự do", và "giải phóng", v.v.... Những mỹ từ mà người ta khoác lên nhau để rồi giết hại nhau, để rồi lừa lọc, thanh toán nhau.

Biết là biết vậy, nhưng cậu có thể làm được ǵ? Cuộc đời đối với cậu, v́ vậy, mà tối tăm lắm, u ám lắm.

Và thật là thú vị, ngay cả chính t́nh yêu cũng không cứu rỗi được linh hồn, không làm tươi hơn cho cuộc đời. Bởi t́nh yêu cũng mang lại "nước mắt trong đêm". Nó giống như là một tai họa mà cuộc đời sắp đặt sẳn, ŕnh rập sẳn. Nó đợi ta trên con đường thời gian mà ta bước, đến quăng đường mà ta biết thẹn thùng, th́ sẽ t́m đến tấn công ta, làm khổ ta. Tôi tủm tỉm cười, chắc cậu này vừa bị thất t́nh đây, hoặc nếu đẹp hơn, chắc cậu ta đang bị dày ṿ bởi một t́nh yêu đơn phương không được hồi đáp.

Đoạn về t́nh yêu này trong bài thơ làm cho con người cậu thanh niên này toàn vẹn hơn, thực hơn. Bài thơ không phải là một t́nh cảm nào đó của tác giả, không phải là một ư tứ nào đó, một triết lư, hay cảm xúc nào đó của tác giả như phần lớn những bài thơ khác. Nó dường như là toàn bộ những ǵ mà tác giả đang cảm nhận, đang ư thức, toàn bộ những ǵ đang ngự trị trong tâm trí cậu. Cho nên nó thật lắm, người lắm mà cũng riêng tư lắm.

Và bây giờ, cậu thanh niên trí thức ấy, người bác sỹ tương lai ấy đang chờ đợi một điểm mốc quan trọng trong sự nghiệp của ḿnh - lần đầu tiên tự tay đỡ đẻ chính cho một ca. Cái điểm mốc lần đầu tiên ấy chính là yếu tố làm tăng thêm, mạnh thêm một cảm xúc khác quan trọng hơn, lúc này đang xâm chiếm đầu óc cậu nhiều hơn - Đó là sự ư thức về tính thiêng liêng của việc mang ra đời một sinh linh.

Bạn có thấy không, rằng đối với cậu ta, chuyện mang đứa bé này ra đời là một cái ǵ đó thiêng liêng lắm? Người Mẹ, người mang nặng đẻ đau, người cưu mang đứa bé, giờ đang vật vả trên bàn sinh, đáng lẽ phải là 1 nhân vật chính. Vậy mà, bà ta bị gạt ra hoàn ṭan khỏi bức tranh tâm ư này. Sự xuất hiện duy nhất của người mẹ trong bài thơ lại chính là khi đứa bé bị cắt ĺa ra khỏi địa đàng ḷng mẹ. Có cảm giác như là cậu thanh niên này đang giành đứa bé khỏi người mẹ của ḿnh, và giành cả sự thiêng liêng của việc tạo thành một sinh linh về phía ḿnh. Trong đầu cậu ta bây giờ chỉ c̣n có 1 ư nghĩ: một cuộc sống đang ra đời, và cậu ta đang tiếp nhận cuộc sống đó vào đời.

Cho nên cậu ta trân trọng nó lắm. Cậu ta làm từng thao tác bằng tất cả tâm và ư của ḿnh, giống như là một nghi thức tôn giáo thiêng liêng, như một nghi thức đạo (hiểu đạo theo nghĩa trong trà đạo).

Trong sự thiêng liêng này, chỉ c̣n có cậu ta và em bé sơ sinh. Chỉ c̣n lại sự đối đăi của anh dành cho bé, và sự đối đăi giữa anh và bé. Bé khóc chào đời, anh chào lại. Bé mở mắt ngỡ ngàng nh́n anh, anh thấy ḿnh ngỡ ngàng nh́n lại cái đời mà ḿnh vừa tiếp tay đưa bé nhập cuộc. Anh nhỏ mắt cho bé, cắt rún, buộc nhăn cho bé, mỗi động tác là một nghi thức anh làm với toàn bộ tâm và ư của ḿnh.

(Chính v́ vậy mà tôi hơi tiếc cho đoạn "Em là gái là trai anh chẳng quan tâm". Đây là câu thơ đầu khổ duy nhất bị rớt khỏi cái khuôn khổ những cử chỉ/ hành động đối đăi giữa anh và bé. Lúc dịch tôi cố thử t́m cách thay thế nó bằng những ư đại loại như "Khi anh tuyên bố rằng em là bé gái hay bé trai" để giữ cái tứ những cử chỉ đối đăi nhau, những ǵ anh bác sỹ làm trong khi đỡ sinh. Tuy nhiên dịch ra khá khó và lủng củng v́ c̣n phải nối ư với câu sau. Cuối cùng th́ tạm dịch sát ư, nhưng vẫn làm giảm nhẹ từ I don't care thành I don't mind).

Tôi tưởng tượng tâm trạng của cậu bác sỹ lúc này chắc là lạ lắm. Cậu ta đang cảm giác tất cả sự thiêng liêng của sự chào đời là ở trong đôi tay ḿnh. Và cùng lúc, cậu ta "thấu hiểu" rằng cuộc đời là tối đen, là khổ đau, là dối trá và dă man. Không biết cậu ta có thấy ḿnh đang là tội phạm hay không? Cậu ta có cảm thấy mỗi bước, mỗi hành động ḿnh đang làm là mang vào đời này thêm một sinh linh khổ đau, và mang khổ đau của kiếp người vào một sinh linh này? Cậu ta có cảm thấy tội lỗi, có thấy chán ngán ghê tởm những nghi thức thiêng liêng này? Tôi nghĩ rằng không. Tôi cảm nhận thấy cậu ta đang để hết tâm ư của ḿnh khi cắt rún, khi nhỏ mắt, khi buộc nhăn cho bé, mỗi mỗi bước đều làm với một ḷng thương xót của một người cùng cảnh ngộ. Nó đẹp lắm, có lẽ cũng gần với ḷng thương xót từ bi của đức Phật chăng?

Trong sự đối đăi ấy, cậu bác sỹ có vẻ như đứng ở vai tṛ kẻ cả, người chủ động. Cậu ta làm, c̣n đứa bé bị làm. Cậu ta dặn ḍ, cảnh báo và xin lỗi mà vẫn làm cái vẻ lành lạnh : nhớ đừng hỏi, đừng ngạc nhiên, anh chẳng quan tâm,... Thế nhưng nó không che dấu được cái t́nh cảm của một người dành cho một người bạn khác đồng cảnh ngộ _ một t́nh cảm b́nh đẳng, xót xa cho nhau mà thương quư nhau. Bởi cả hai cùng chung số phận ... con người.

Tôi có cảm giác những phân tích dài ḍng ở trên chỉ làm cho việc cảm nhận bài thơ khó khăn hơn. Bởi gần như cùng lúc những suy nghĩ trên ùa đến, chứ nó không tuần tự, rành mạch như ở trên.
Những suy nghĩ về cuộc đời, những nếm trải về t́nh yêu, sự thiêng liêng của việc đứa bé chào đời, ca đỡ đầu tiên, một sinh linh mới, một ngày mới - tất cả những cái đó tương tác lẫn nhau, bồi đáp nhau mà ập vào xâm chiếm tâm trí cùng lúc. Nó mạnh mẽ, tràn ngập và ngộp thở.
Cho nên cậu ta phải phát tiết ra ngoài bằng thơ.
Cho nên cậu ta viết ngay ở dưới phần bệnh án.

Cho nên bài thơ đó chứa tất cả những cảm nhận ở trên. Cho nên bài thơ đó rất xúc cảm, chân thành mà thô mộc. Không có nhiều sự lả lướt của vần điệu, không có sự hoa mỹ và múa may của từ ngữ, không có những nghiêm cẩn của luật lệ. Nó tức thời (spontaneous), đơn giản, đôi khi găy khúc, không g̣ bó. Nó không phải là thơ tự do. Nó là thơ tự nhiên.

Cho nên nó thật hơn và người hơn.

Lúc dịch thơ, tôi muốn lưu lại cái tự nhiên, cái không nhiều tính thơ này, cái tâm thực này. Bởi tôi sợ cái lưu loát, cái lả lướt, uyển chuyển sẽ làm mất đi cái đẹp của nó. Biết đâu một bài thơ lả lướt kia sẽ làm cho người đọc chỉ thấy được thơ mà không thấy con người đằng sau thơ, không thấy cái cảm giác ngộp thở trong lúc làm thơ.

 



q 
Đ Hồng Ngọc q
 

 

 

 


 

        Trở về www.ninh-hoa.com