| trang thơ & truyện Dương Anh Sơn | www.ninh-hoa.com |
|
|
|
Dương
Anh
Sơn
Sở thích viết và
Đă xuất bản:
|
|
|
"Ảnh hưởng đạo Phật trong Đoạn Trường Tân Thanh" (2006) và 
|
Dương Anh Sơn
Chuyển Lục Bát
|
Bài
80:
KINH KHA CỐ LƯ
荊軻故里
1 Bạch hồng quán nhật thiên man man,
白虹貫日天漫漫
Phong tiêu tiêu hề Dịch Thủy hàn.
風蕭蕭兮易水寒
Ca thanh khảng khái kim thanh liệt,
歌聲慷慨金聲烈
4 Kinh Kha ṭng thử nhập Tần quan.
荊軻從此入秦關
Nhập Tần quan hề tŕ chủy thủ,
入秦關兮持匕首
Lục quốc thâm cừu nhất dẫn thủ.
六國深仇一引手
Điện thượng thốt nhiên nhất chấn kinh,
殿上卒然一振驚
8 Tả hữu thủ bác vương hoàn trụ.
左右手搏王環柱
Giai hạ Vũ Dương như tử nhân,
階下舞陽如死人
Thần dũng nghị nhiên duy độc quân.
神勇毅然惟獨君
Túng nhiên bất sát Tần hoàng đế,
縱然不殺秦皇帝
12 Dă toán cổ kim vô tỉ luân.
也算古今無比倫
Quái để hành tung nguyên thị ẩn,
怪底行蹤原市隱
Tằng dữ Yên Đan vô túc phận.
曾與燕丹無夙分
Sát thân chỉ vi thụ nhân tri,
殺身只為受人知
16 Đồ đắc Điền Quang khinh nhất vẫn.
徒得田光輕一刎
Khả liên vô cố Phàn Ô Kỳ,
可憐無辜樊於期
Dĩ đầu tá nhân vô hoàn th́.
以頭借人無還時
Nhất triêu uổng sát tam liệt sĩ,
一朝枉殺三烈士
20 Hàm Dương thiên tử chung nguy nguy.咸陽天子終巍巍
Yên giao nhất vọng giai trần thổ,
燕郊一望皆塵土
Thu nhật thu phong măn quan lộ.
秋日秋風滿官路
Thị thượng ca thanh bất phục văn,
市上歌聲不復聞
24 Dịch Thủy ba lưu tự kim cổ. 易水波流自今古
Cố lí chỉ cức tung phục hoành,
故里枳棘縱復橫
Chỉ hữu tàn bi do vị khuynh.
只有殘碑猶未傾
Mạc đạo chủy thủ cánh vô tế,
莫道匕首更無濟
28 Yết can trảm mộc vi tiên thanh 楬竿斬木為先聲
TẠM CHUYỂN LỤC BÁT:
LÀNG CŨ CỦA KINH KHA
1 Mênh mang mống trắng xuyên trời,
Hắt hiu sông Dịch gió khơi lạnh tràn.
Tiếng ca mạnh mẽ sắt vàng,
4 Kinh Kha vào cửa ải Tần từ đây.
Vào Tần-hề-giữ dao này,
Thù sâu sáu nước ra tay rửa hờn.
Bỗng nhiên trên điện kinh hồn,
8 Bất ngờ tả hữu, vua ṿng trụ quanh!
Vũ Dương thềm dưới chết trân,
Oai phong dũng mănh vững vàng riêng ông.
Dẫu không giết được vua Tần,
12 Mưu toan ai sánh được bằng xưa nay!
Giấu đời ẩn chợ lạ thay!
Yên Đan vốn chẳng cùng vầy phận đâu!
Liều thân v́ biết đến nhau,
16 Điền Quang nhẹ chết tiếc sao uổng đời.
Ô Kỳ chẳng tội ǵ rồi!
Không bao giờ trả đầu người mượn đâu!
Chết oan ba kẻ sớm nao,
20 Hàm Dương vua vẫn trên cao ngất trời.
Ngoài thành Yên bụi nơi nơi,
Đường quan nắng gió thu phơi khắp là.
Không nghe ở chợ tiếng ca,
24 Ḍng sông Dịch chảy từ xưa đến rày.
Làng xưa ngang dọc những gai,
Tấm bia chưa đổ tàn phai vẫn c̣n.
Dao con chớ bảo chẳng xong,
28 Khởi đầu gióng tiếng để vùng đứng lên!
DỊCH NGHĨA:
Mống cầu vồng màu trắng xuyên qua ánh trời, bầu trời mênh mang. Gió trên sông Dịch buồn hiu hắt và lạnh lẽo. Tiếng ca hát tỏa ra ư chí mạnh mẽ, nghe như là tiếng kim loại va chạm dữ dội vào nhau. Từ đây, Kinh Kha đi vào cửa ải của nước Tần. Đi vào nước Tần, ông nắm chặt chiếc dao ngắn giang cao tay báo thù sâu cho sáu nước. Trên điện, bỗng chốc kinh hồn, quan đứng bên trái bên phải vua đều tay không bắt Kinh Kha, trong khi vua Tần chạy quanh cột trụ để tránh. Bên dưới thềm điện, Vũ Dương như chết trân. Chỉ có ông có được sự dũng mănh quả quyết. Dẫu không giết được vua nước Tần nhưng mưu toan của ông xưa nay không ai có thể sánh được. Lạ thay, ông vốn là kẻ giấu hành tung , ẩn thân chốn chợ búa. Ông chẳng có chức phận ǵ đối với thái tử Đan của nước Yên. Ông liều thân chỉ v́ được người biết đến con người ḿnh. Uổng thay cho cái chết nhẹ nhàng của Điền Quang và cũng thương thay cho Phàn Ô Kỳ chẳng có tội t́nh ǵ cho người ta mượn đầu của ḿnh mà không thể trả lại được! Một sớm nào, ba kẻ sĩ dũng mănh phải chết oan uổng. Kinh đô Hàm Dương nhà Tần, đứa con trời vẫn ở trên cao ngất ngưỡng. Bên ngoài thành tŕ nước Yên chỉ thấy c̣n là bụi đất với ánh nắng và ngọn gió mùa thu đầy khắp con đường cái. Giữa chợ không c̣n nghe nữa tiếng ca hát. Ḍng sông Dịch nước vẫn cứ trôi từ xưa đến nay. Làng cũ của ông cây cỏ chỉ và gai góc mọc ngang dọc và chỉ c̣n tấm bia tàn tạ chưa bị đổ nhào. Chớ nói rằng với chiếc dao găm ngắn không làm nên được việc ǵ. Nó như là cây tre được chặt đứt và giơ cao lên gióng tiếng cho việc khởi đầu cho một giai đoạn mới của lịch sử.
CHÚ THÍCH:
|
|
||
| 荊軻 | Kinh Kha: | xem CT bài 78 (Dự Nhượng chủy thủ hành). |
| 虹 | hồng: | mống cầu vồng thường có sau cơn mưa. |
| 貫 | quán: | xuyên qua, đi qua. |
| 蕭蕭 | tiêu tiêu: | tiếng gió lạnh thổi vù vù, tiếng ngựa hí, cũng để chỉ sự buồn bă vắng lặng. |
| 慷慨 | khảng khái: | tỏ rơ ư chí mạnh mẽ, quả quyết. |
| 引手 | dẫn thủ: | đưa tay dài ra, đưa tay cao lên. |
| 振驚 | chấn kinh: | phát ra sự kinh sợ, hoảng loạn. |
| 搏 | bác: | bắt giữ, cướp lấy, đánh bắt. |
| 舞陽 | Vũ Dương: | tức Tần Vũ Dương, một dũng sĩ nước Yên đi theo Kinh Kha để mang tấm bản đồ dâng Tần hoàng đế, c̣n Kinh Kha mang tráp đựng thủ cấp Phàn Ô Kỳ và cây dao găm dấu dưới hộp. |
| 易水 | Dịch Thủy: | con sông phân chia biên giới Yên và Tần ở Hà Bắc, Trung Hoa. Tại bến sông trước khi qua đ̣, thái tử nước Yên và các cận thần đă mặc áo trắng, uống ly rượu tiễn đưa đoàn dũng sĩ của Kinh Kha. Khi từ giă, Kinh Kha đă cất tiếng hát trong đó có hai câu: “Phong tiêu tiêu hề Dịch Thủy hàn, Tráng sĩ khứ hề bất phục phản” (Gió thổi vù vù trên sông Dịch lạnh lẽo; người tráng sĩ ra đi không quay trở lại…). |
| 分 | phận: | danh phận, chức phận, việc được giao. |
| 田光 | Điền Quang: | một dũng sĩ nước Yên được thái tử Đan giao việc t́m người đi ám sát vua Tần. Ông đă giới thiệu Kinh Kha cho thái tử rồi tự sát để giữ bí mật và kích thích ḷng hăng hái của Kinh Kha. |
| 辜 | cố: | tội t́nh, tội lỗi, lỗi lầm. |
| 樊於期 | Phàn Ô Kỳ: | từng là tướng nước Tần, sau bị kết tội phải trốn sang nước Yên. Ông đă khảng khái cho Kinh Kha “mượn đầu” để có cớ ra mắt vua Tần và t́m cách hành thích. |
| 燕郊 | Yên giao: | bên ngoài thành của nước Yên. |
| 枳 | chỉ: | tức cây chỉ, có lá h́nh răng cưa, mọc vùng bỏ hoang. |
| 無濟 | vô tế: | chẳng làm xong, chẳng ra chuyện ǵ, chẳng nước nôi ǵ, chẳng nên chuyện ǵ. |
| 楬竿斬木 | yết can trảm mộc: | “dựng cây tre lên và chặt cây”, thành ngữ dựng cờ để bắt đầu làm việc lớn như khởi nghĩa chống lại vua nhà Tần tàn bạo. |
Bài 81:
HÀN TÍN GIẢNG BINH XỨ
韓信講兵處
Bách vạn tinh huy bắc độ hà,
百萬旌麾北渡河
Yên giao địa hạ hữu trầm qua.
燕交地下有沉戈
Du du sự hậu nhị thiên tải,
悠悠事後二千載
Đăng đăng thành biên nhất phiến sa.
蕩蕩城邊一片沙
Khoái ngũ vị thành cam lục lục,
噲伍未成甘碌碌
Quân tiền do tự thiện đa đa.
君前猶自善多多
Khả liên thập thế sơn hà tại,
可憐十世山河在
Hậu thệ đồ diên Giáng, Quán gia.
厚誓徒延絳灌家
TẠM CHUYỂN LỤC BÁT:
NƠI HÀN TÍN LUYỆN RÈN BINH LÍNH
Phất cờ trăm vạn vượt sông,
Giáo gươm dưới đất Yên đương c̣n vùi.
Hai ngàn năm chuyện xa xôi,
Bên thành một băi cát bồi mênh mang.
Hèn cùng hàng Khoái chẳng cam,
Trước vua tự phụ: “Nhiều càng tốt thôi!”
Thương cho sông núi mười đời,
Dài lâu Giáng, Quán hưởng lời thề kia.
DỊCH NGHĨA:
Cờ chỉ huy phất lên, trăm vạn quân lính vượt sông qua phía bắc. Giờ đây, bên ngoài thành nước Yên, dưới đất vẫn c̣n vùi chôn gươm giáo. Chuyện đă thành xa xăm hai ngàn năm rồi. Bên thành là một băi cát bồi nênh mông. Với những kẻ tầm thường như Phàn Khoái, ông không cam chịu xếp cùng hàng được. Trước mặt nhà vua, ông nói một cách tự tin: “Càng nhiều càng tốt”! Thương thay cho ông đă trải qua mười đời, sông núi vẫn c̣n đó, chỉ c̣n Giáng Hầu và Quán Anh được hưởng lâu dài lời ước thề của vua Hán ngày nào.
CHÚ THÍCH:
|
|
||
| 韓信 | Hàn Tín: | người đất Hoài Âm, có chí lớn, giỏi binh pháp sau theo Lưu Bang do sự tiến cử của Tiêu Hà, lập nhiều công lớn được phong làm đại tướng. Hán Cao Tổ tức Lưu Bang lên ngôi phong ông làm Hoài Âm Hầu, sau được phong làm Sở Vương. Ông bị kẻ khác dèm pha cáo buộc mưu phản bị Hán Cao Tổ đích thân đi bắt về giáng làm Hoài Âm Hầu. Khi Hán Cao Tổ chết, Lă Hậu ghét bỏ Hàn Tín quy tội tru di ba họ. |
| 旌麾 | tinh huy: | cờ chỉ huy. |
| 河 | hà: sông. | cũng dùng chỉ con sông lớn ở Trung Hoa là Hoàng Hà. |
| 交 | giao: | vùng đất nằm bên ngoài thành tŕ. |
| 蕩蕩 | đăng đăng: | mênh mang, rộng khắp. |
| 噲 | Khoái: | tức Phàn Khoái, lúc c̣n trẻ làm nghề bán thịt sau theo Lưu Bang đánh giặc trở thành tướng có nhiều công trận. Hàn Tín vẫn xem Khoái là kẻ hèn mọn, tầm thường khi thấy Khoái hay quỵ lụy rụt rè trước cấp trên. Về sau, Hàn Tín bị giáng xuống Hoài Âm Hầu xếp ngang hàng với Phàn Khoái. |
| 伍 | ngũ: | hàng ngũ, xếp hàng cùng nhau. |
| 碌碌 | lục lục: | hèn hạ, hèn mọn, tầm thường, tư cách thấp kém. |
| 延 | diên: | kịp lúc, bước chân dài, bước đi vững chắc, lâu dài. |
| câu 6: | khi Hán Cao Tổ giả vờ đi tuần du Vân Mộng, rồi lập kế bắt Hàn Tín về do có kẻ tố cáo Hàn Tín mưu phản. Tín bị giáng xuống từ chức vương sang tước hầu (Hoài Âm Hầu). Trong lúc đàm đạo về cách dùng binh, Hán Cao Tổ hỏi Hàn Tín: “Như ta đây có thể chỉ huy bao nhiêu quân?”. Tín đáp chắc chắn: “Bệ hạ quá lắm chỉ điều khiển mười vạn binh là cùng”. Vua Hán lại hỏi: “Thế c̣n ngươi?” Tín đáp đầy tự tin: “Thần điều binh càng nhiều càng tốt”. Vua Hán Lưu Bang mới vặn lại: “Thế sao ngươi để cho ta bắt về?”. Hàn tín nói: “Bệ hạ không có tài chỉ huy binh lính nhưng có tài khiển tướng”. | |
| câu 8: | Giáng tức Giáng Hầu Chu Bột và Quán Anh là hai viên tướng có nhiều thành tích khi theo Lưu Bang khởi nghĩa. Khi công thành, Lưu Bang lên ngôi phong vương và tước cho nhiều công thần có lời thề hứa là”: “Bao giờ sông Hoàng hẹp như dải áo, Thái Sơn nhỏ bằng viên đá mài th́ nước vẫn c̣n để truyền cho con cháu!”. Thế mà sau này Tiêu Hà bị hạ bệ, Hàn Tín bị tước chức Sở Vương rồi bị Lă Hậu giết, Trương Lương bỏ đi tu tiên. Chỉ có Giáng Hầu và Quán Anh nhiều đời hưởng phước lộc nhà Hán mà thôi. | |
Xem Bài số 82-83
Dương Anh Sơn
Giáo Sư Triết họcTrung học Ninh Ḥa
| trang thơ & truyện Dương Anh Sơn | www.ninh-hoa.com |