THỜI KỲ LƯU LẠC KHI GIẶC MINH XÂM LƯỢC (Khoảng 1407 - 1417) Dương Anh Sơn

   

 

Bài 4 :

 

TẶNG HỮU NHÂN

贈友人

 

Bần bệnh dư lân nhữ                          貧病予 憐汝

Sơ cuồng nhữ tự dư                           疏狂汝似余

Đồng vi thiên lý khách,                          同為千里客

Câu độc sổ hàng thư.                          俱讀數行書

Hồ lạc tri hà dụng,                                瓠落知何用

Thê trì lượng hữu dư.                          栖遲諒有餘

Tha niên Nhị Khê ước                         他年蕊溪約

Đoản lạp hà xuân sừ.                          短苙荷春鋤

 

DỊCH THƠ:

 

Tặng người bạn

 

Ta thương bạn bệnh thêm nghèo,

Giống ta, bạn cũng lại đèo cuồng ngông!

Dặm ngàn làm khách nhau cùng,

Bạn, ta: sách đọc mấy dòng như nhau.

Rỗng thô, dùng biết ra sao!?

Có dư thong thả xét vào nhàn đây!

Nhị Khê hẹn ước năm rày,

Đầu che nón rách ruộng cày mùa xuân!

 

DỊCH NGHĨA:

 

Ta thương bạn nghèo lại bị bệnh - Giống như ta bạn cũng ngông cuồng – Cùng nhau làm khách chốn xa - Đều cùng đọc mấy hàng sách – Thô và trống rỗng biết dùng làm gì đây? – Thong dong xét ra là dư dả - Ước hẹn năm nào sẽ về Nhị Khê - Đội chiếc nón rách cũ vác cày ruộng mùa xuân.

 

CHÚ THÍCH:

-          予 dư: ta; nhữ: mày, bạn, ngươi (có sách dùng chữ 余cùng nghĩa với 予).

-          俱 câu: đều đặn, cũng đều.

-          瓠落 hồ lạc: trống rỗng, thô thiển, không sâu sắc (hồ: cây bầu, trái bầu).

-          栖 thê: ngừng nghỉ, dừng chân, nhàn tản.

-          遲 trì: chậm rãi, thong thả.

-          諒 lượng: xét vào, lường xét, tin giữ.

-          短苙 đoản lạp: nón ngắn cụt cũ và rách nát. Dân quê gọi là nón mê.

-          荷 hà: hoa sen, loại cây bạc hà nước; một âm là hạ: gánh vác, đảm nhận.

·         có bản chép câu 7: Tha niên Nhị Khê điếu (câu cá).

·         Trang tử (莊子): Hồ lạc vô sở dụng 瓠落無所用(quả bầu rỗng tuếch không dùng được).

 

  

Bài 5:

 

THÔN XÁ THU CHÂM

村 舍 秋 砧

 

Mãn giang hà xứ hưởng đông đinh,           滿江何處響東丁

Dạ nguyệt thiên kinh cửu khách tình.           夜月偏驚久客情

Nhất chủng Tiêu Quan chinh phụ oán       一種蕭關征婦怨

Tổng tương ly hận nhập thu thanh      ;         總將離恨入秋聲

 

DỊCH THƠ:

 

Nơi xóm trọ, nghe tiếng chày nện vải mùa thu

 

Chày đông vang vọng khắp sông,

Trọ lâu, khách chợt chạnh lòng đêm trăng.

Oán gieo chinh phụ Tiêu Quan,

Bao nhiêu ly hận đượm tràn tiếng thu!

 

DỊCH NGHĨA:

 

Tiếng chày từ phía đông vang vọng khắp con sông - Làm động lòng khách trọ ở lâu ngày vào đêm trăng – Gieo nên nỗi oán của người thiếu phụ hướng về Tiêu Quan – Bao nhiêu nỗi hận chia lìa đượm vào tiếng thu.

 

CHÚ THÍCH:

-     丁 đinh: trong thâp can. Tiếng gõ đinh, tiếng đập. Tráng đinh…

-     偏驚 thiên kinh: kinh động, làm cho lay động.

-     久客 cửu khách: khách trọ ở xa lâu ngày.

-           情 tình: tình cảm. Ở đây có thể tạm dịch là động lòng, chạnh  lòng.

-     蕭關 Tiêu Quan: ải lớn phía bắc Trung Hoa để giữ biên giới ngăn các bộ tộc phía bắc.

-     離恨 ly hận: nỗi oán sầu, cảnh chia ly, tan tác.

 

 

   

Bài 6 :

 

 

THANH MINH

清 明

 

Nhất tùng luân lạc tha hương khứ,    一從淪落他鄉去

Khuất chỉ Thanh Minh kỷ độ qua.      屈指清明幾度過

Thiên lý phần doanh vi bái tảo,         千里墳塋違拜掃

Thập niên thân cựu tận tiêu ma.       十年親舊盡消磨

Sạ tình thiên khí mô lăng vũ,              乍晴天氣模棱雨

Quá bán xuân quang tê cú hoa.       過半春光廝句花

Liêu bả nhất bôi hoàn tự cưỡng,     聊把一杯還自彊

Mạc giao nhật nhật khổ tư gia.         莫教日日苦思家

 

DỊCH THƠ:

 

Thanh Minh

 

Từ khi trôi dạt chốn xa,

Thanh minh bấm đốt trải qua mấy lần.

Mả mồ ngàn dặm khó thăm,

Người thân mất hết mười năm phai tàn.

Chợt trời tạnh lúc mưa sang,

Xuân qua đã nửa, hoa tàn kém tươi.

Gượng buồn, chén rượu nhắp môi,

Nhớ nhà nỗi khổ đừng khơi mỗi ngày.

 

DỊCH NGHĨA:

Một lần lưu lạc nơi quê người - Bấm đốt tay đã trải qua mấy lần tiết Thanh minh - Mả mồ xa ngàn dặm khó lòng viếng thăm - Trải qua mười năm, người quen thân đã mất mát hết - Chợt khi đang mưa trời lại tạnh ráo – Xuân đã qua nửa mùa, hoa đã kém tươi - Gượng nỗi buồn rầu uống một chén rượu - Đừng cho nỗi khổ vì nhớ nhà xảy ra hàng ngày.

 

CHÚ THÍCH:

-          他鄉 tha hương: quê người, nơi xa quê cũ.

-          屈指 khuất chỉ: cong tay để bấm đốt tay.

-          幾度過 kỷ độ qua: trải qua mấy lần.

-          墳塋 phần doanh: phần đất mồ mả, chôn cất.

-          違拜掃 vi bái tảo: khó đến bái lạy, chùi quét (vi: bế tắc, không làm được, chia lìa).

-          親舊 thân cựu: người thân, bạn bè.

-          消磨 tiêu ma: mất mát, mất hết và phai mờ.

-          乍 sạ: bỗng nhiên, bất chợt.

-          模棱 mô lăng: dở dang, mơ hồ, do dự, lưng chừng.

-          廝句花 tê cú hoa: hoa dừng lại không phát triển nữa, hoa kém tươi.

-          聊把 liêu bả: buồn rầu.

-          彊 cưỡng: gượng gạo.

莫教 mạc giao: đừng cho, đừng để, đừng sai khiến.

 

---

Dương Anh Sơn
 Giáo Sư Triết học

 Trung học Ninh Hòa