THỜI KỲ SAU KHI BỊ TÙ OAN MUỐN LUI VỀ ẨN DẬT (Khoảng 1429 - 1437) Dương Anh Sơn

   

 

 

Bài 68 :

 

 

HỌA HỮU NHÂN YÊN HÀ NGŨ HỨNG (III)

和 友 人 煙 霞 寓 興 (三)

 

Mão ốc tam gian dã thủy nha (nhai)          茆屋三間野水涯

Thiếu niên bác lạc cựu phân hoa.             少年剝落舊紛萆

Đắc an phận xứ nhưng tùy phận,              得安分處仍隨分

Vị xuất gia thì thả trú gia.                            未出家時且駐家

Hạm lý vân sơn vô sủng nhục,                  檻裏雲山無寵辱

Thành trung hiên miện tổng trần sa.           城中軒冕總塵沙

Cát ông nhất khứ kim thiên tải,                 葛翁一去今千載

Đan táo hàn yên tuế nguyệt xa.                 丹灶寒煙歲月賒

 

DỊCH THƠ:

 

Họa bài thơ “Cảm hứng gửi khói mây và ráng trời” của bạn  (Bài 3)

 

Ba gian ven nước nhà tranh,

Phồn hoa tấp nập, tuổi xanh cách rời.

Được yên phận vẫn tùy nơi

Chưa ra, hãy tạm ở thôi nhà này!

Nhục, vinh ngoài ngõ: núi, mây.

Mũ, xe bụi cát đều đầy thành trong.

Ngàn đời đi mãi Cát ông,

Tháng năm bếp thuốc lạnh tăm xa mờ.

 

DỊCH NGHĨA:

 

Ba gian nhà lợp cỏ tranh ở ven bờ nước trong cánh đồng – Đã tách rời cảnh phồn hoa cũ của tuổi niên thiếu - Được chốn yên phận phải tùy vào phận – Chưa đi ra đời cứ tạm ở tạm nhà này - Chẳng có vinh và nhục, ở ngoài lan can chỉ có mây núi – Mũ và xe cộ trong thành cả thảy đều là cát bụi – Cát ông đi được đến nay cả ngàn năm - Bếp luyện thuốc khói lạnh lẽo, năm tháng đã xa xôi.

 

CHÚ THÍCH:

 

-     茆屋 mão ốc: nhà làm bằng cỏ tranh. (mão: rau thuần cùng một nghĩa với chữ mao 茅: cỏ tranh).

-     野水涯 dã thủy nhai: ở ven bờ nước cỏ cây mọc hoang dã.

-     剝落 bác lạc: hư hỏng, rơi rụng, tách rời.

-     紛 phân: tấp nập, hỗn tạp, phồn tạp rối ren, tua cờ… 紛萆 Phân hoa nghĩa như phồn hoa, chỉ nơi đô hội nhưng phức tạp.

-     仍 nhưng: vẫn như cũ, luôn mãi.

-     隨分 tùy phận: đi theo cái phận, tức theo hoàn cảnh sinh sống của mình.

-     出 xuất: ngày trước các nhà nho vẫn quan niệm khi còn đi học hoặc là học trò nghèo ráng học đỗ đạt ra làm quan giúp vua trị nước; khi không gặp thời hoặc về già về ở ẩn (xử).

-     軒冕 hiên miện: chỉ chung xe ngựa của các quan hoặc chỉ người làm việc quan.

-     總 tổng: hết thảy đều rốt lại .

-     檻裏 hạm lý: nằm trong cái lan can rào ven nhà ở lưng núi.

-     葛翁 Cát ông: tức Cát Hồng, nhà luyện linh đơn tìm thuốc trường sinh của T.Q thời xưa.

-     賒 xa: xa xôi, dần xa, chậm rãi.

 

 

 

Bài 69 :
 

 

TỐNG TĂNG ĐẠO KHIÊM QUY SƠN

送 僧 道 謙 歸 山

 

Ký tằng giảng học thập dư niên,               記曾講學十餘年

Kim hựu tương phùng nhất dạ miên.        今又相逢一夜眠

Thả hỷ mộng trung phao tục sự,                且喜夢中拋俗事

Cánh tầm thạch thượng thoại tiền duyên    更尋石上話前緣

Minh triêu Linh Phố hoàn phi tích,                明朝靈浦還飛錫

Hà nhật Côn Sơn cộng thính tuyền.             何日崑山共聽泉

Lão khứ cuồng ngôn hưu quái ngã,            老去狂言休怪我

Lâm kỳ ngã diệc thượng thừa thiền.           臨岐我亦上乘襌

 

DỊCH THƠ:

 

Tiễn sư Đạo Khiêm về núi

 

Nhớ từng dạy học mười năm,

Bây giờ gặp lại cùng nằm một đêm.

Chiêm bao mừng chuyện đời quên,

Lại tìm trên đá nói duyên trước nào.

Gậy bay Linh Phố sớm sau,

Côn Sơn suối chảy ngày nao nghe cùng!

Ta già, chớ lạ lời ngông!

Gặp khi, ta cũng ruổi rong xe thiền.

 

DỊCH NGHĨA:

 

Nhớ từng dạy học đã hơn mười năm – Nay gặp lại nhau cùng ngủ một đêm - Mừng vui trong giấc mộng, quên đi những việc trần tục - Lại tìm lên trên (núi) đá nói chuyện về những duyên nghiệp từ trước – Sáng sớm mai, chiếc gậy sẽ bay nơi Linh Phố - Biết ngày nao cùng nghe tiếng suối ở Côn Sơn? - Tuổi già đến, chớ lạ những lời cuồng ngông của ta - Gặp khi, ta cũng sẽ theo chiếc xe thiền.

 

CHÚ THÍCH:

 

-     講學 giảng học: bàn luận, thuyết giảng việc học, dạy học.

-     拋 phao: ném đi, bỏ đi, quên đi.

-     靈浦 Linh Phố: bến sông Chí Linh ở bên trái sông Lục Đầu.

-     飛錫 phi tích: gậy của các thiền sư đạt đạo, tương truyền có thể dùng để cưỡi bay đi như Bồ Đề Đạt Ma dùng dép làm bè qua sông.

-     崑山 Côn Sơn: núi nằm ở huyện Chí Linh, Hải Dương nơi Trúc Lâm thiền sư (vua Trần Nhân Tôn) từng dựng am ở đây. Lý Đạo Tái từ quan về trụ trì chùa Ân Tứ, trở thành Huyền Quang thiền sư rất nổi tiếng. Tư Đồ Trần Nguyên Đán, ông ngoại Nguyễn Trãi can gián Hồ Quý Ly không được cũng về ở ẩn chốn này.

-     休怪 hưu quái: chớ lấy làm lạ, chớ nên lạ lùng.

上乘襌 thượng thừa thiền: “xe lớn” của thiền đạo tư tưởng rộng rãi hơn so với quan niệm tu học và đạt đạo của “tiểu thừa thiền”

 

 

 

 

 

 

---

Dương Anh Sơn
 Giáo Sư Triết học

 Trung học Ninh Hòa