THỜI KỲ VUI THÚ ẨN DẬT Ở CÔN SƠN (Khoảng 1438 - 1442) Dương Anh Sơn

   

 

 

Bài 84 :

 

MỘ XUÂN TỨC SỰ

暮 春 即事

 

Nhàn trung tận nhật bế thư trai,                  閑中盡日閉書齋

Môn ngoại toàn vô tục khách lai.                門外全無俗客來

Đỗ-Vũ thanh trung xuân hướng lão.           杜宇聲中春向老

Nhất đình sơ vũ luyện hoa khai.                 一庭疏雨楝花開

 

DỊCH THƠ:

 

Cuối xuân tức cảnh

 

Ngày nhàn phòng sách then cài,

Cửa ngoài khách tục chẳng ai ghé nhà.

Quyên kêu, xuân sắp đi qua,

Một sân mưa bụi nở hoa xoan rồi!

 

DỊCH NGHĨA:

 

Thong dong, rảnh rỗi suốt ngày, đóng cửa phòng đọc sách – Bên ngoài cửa, hoàn toàn không có khách tục đến - Tiếng chim quyên kêu nghe chừng mùa xuân sắp đi qua - Một sân mưa bụi lơ phơ, hoa xoan đã nở.

 

 CHÚ THÍCH:

 

-     俗客 tục khách: khách trần tục, chỉ những người cuộc sống còn vương bận.

-     杜宇 Đỗ-Vũ: tức chim đỗ quyên lấy tên của vua Thục đặt cho loài chim này. Vua Thục tương truyền bị mất nước hóa thành chim đỗ quyên vào hè kêu thảm thiết hoài vọng về một đất nước đã mất.

-     春向老 xuân hướng lão: xuân sắp đi qua, sắp hết, xuân đang về già.

-     疏雨 sơ vũ: mưa nhỏ, mưa bụi lơ phơ.

-     楝花 luyện hoa: hoa xoan.

 

 

 

Bài 85 :

 

 

THỨ VẬN HOÀNG MÔN THỊ LANG NGUYỄN CÚC PHA HẠ TÂN CƯ THÀNH

次韻黃門侍郎阮菊坡賀新居成
 

 

Cung dư tịch địa bán trăn kinh,                  弓餘僻地半榛荊

Hỷ đắc tân thi đương tọa minh.                  喜得新詩當座銘

Úng thuật lũ khuynh mưu phụ tửu,               甕秫屢傾謀婦酒

Nang thư duy hữu thảo huyền kinh.             囊書惟有草玄經

Bồng môn đảo lý nghinh giai khách,            蓬門倒履迎佳客

Hoa ổ di sàng cận khúc linh.                       花塢移床近曲櫺

Tiếu ngã lão lai cuồng cánh thậm                笑我老來狂更甚

Bàng nhân hưu quái Thứ công tinh.            旁人休怪次公醒

 

DỊCH THƠ:

 

Họa vần thơ của Hoàng môn thị Lang

Nguyễn Cúc Pha mừng nhà mới

 

Nửa cung đất vắng rậm gai,

Nơi ngồi mừng khắc bài thơ mới này.

Nghiêng vò, với vợ rượu bày,

Túi mang sách vở chép rày huyền kinh.

“Ngược giày” đón khách cửa tranh,

Khóm hoa gần cửa khúc quanh dời giường.

Cười ta già đến thêm cuồng,

Người bên đừng lạ, Thứ công tỉnh mà!

 

DỊCH NGHĨA:

 

Hơn cung đất nơi vùng đất hoang vắng mà phân nửa đầy gai góc - Mừng có được bài thơ mới ghi ở chỗ ngồi - Nhiều bận nghiêng vò rượu nếp, mưu tính với vợ - Túi đựng sách có quyển ghi chép Thái Huyền kinh - Cửa bồng mang ngược dép ra đón khách - Dời giường gần bên cửa ở khúc quanh có khóm hoa - Cười ta khi già đến đậm tính cuồng ngông - Người cạnh bên đừng lấy làm lạ, Thứ công vẫn còn tỉnh táo.

 

CHÚ THÍCH:

 

-     弓 cung: vũ khí bắn tên, đơn vị đo đất ngày xưa (5 thước xưa = 1 cung).

-     僻地 tịch địa: đất hoang vắng.

-     榛荊 trăn kính: bụi gai rậm rạp.

-     當座銘 đương tọa minh: ghi chép, khắc vào chỗ đang ngồi. Chuyện xưa Nguyễn Trãi lấy ý để tỏ lòng quý mến bạn (Xưa có người ghi chép những lời răn dạy nơi ghế ngồi để thường xuyên sửa mình).

-     謀 mưu: sắp bày, tính toán; mưu phụ tửu: cùng mưu bày với vợ để nấu rượu.

-     甕秫 úng thuật: cái vò đựng rượu nếp; (thuật: nếp nhiều chất dẻo).

-     玄經 huyền kinh: tức Thái Huyền Kinh do Dương Hùng đời Hán soạn dựa trên Kinh Dịch .

-     倒履 đảo lý: mang giép ngược, chỉ sự vội vàng ra đón khách ân cần, quý mến (giai khách).

-     蓬門 bồng môn: cửa làm bằng cây bồng hoặc cỏ tranh.

-     休怪 hưu quái: đừng lấy làm lạ lùng, đừng thấy kỳ lạ.

-     次公 Thứ công: tức Nguyên Kết, tự là Thứ Sơn, đỗ tiến sĩ đời Đường, tính tình phóng túng ngông cuồng.

阮菊坡 Nguyễn Cúc Pha: tức Nguyễn Mộng Tuân, danh sĩ đời vua Lê Thánh Tông.

 

 

 

---

Dương Anh Sơn
 Giáo Sư Triết học

 Trung học Ninh Hòa