Chính
trường nước Úc trong mấy tháng trước đă đi vào kỷ lục với sự “lên voi
xuống chó” của ba vị thủ tướng. Ba tháng đổi ngôi với 3 vị nguyên thủ
quốc gia! Ban đầu là bà Julia Gillard, sau đó ông Kevin Rudd cũng
trong Đảng Lao Động soán ngôi của bà để rồi cuối cùng ông Tony Abbott
của Liên Đảng là “ngư ông đắc lợi”. Ngạn ngữ VN chưa bao giờ đúng hơn
trong trường hợp này.
Thủ tướng đắc cử của Úc Tony Abbott đã thành lập
xong
chính phủ liên minh sau chiến thắng trong cuộc tổng tuyển cử
hôm ngày 7/9. Liên minh Tự do-Quốc gia của ông Abbott đã giành
được đa số áp đảo tại Hạ viện, chấm dứt
6
năm cầm quyền của đảng Lao động. Trong kỳ bầu cử năm nay, ông
Abbott c̣n cố gắng chứng tỏ ḿnh là người ủng hộ nữ quyền, không mù
quáng trung thành giáo lư Thiên Chúa giáo. Trong nhiều năm, đảng Lao
động chứng kiến cuộc tranh đua quyền lực giữa ông Rudd và bà Julia
Gillard. Bà Gillard, nữ thủ tướng đầu tiên của Úc sau khi lật đổ ông
Rudd năm 2010 trong cuộc bỏ phiếu nội bộ của đảng, mất chức ba năm sau
đó, khi ông Rudd đánh bại bà trong cuộc bỏ phiếu tương tự. Tấn kịch
chính trị, cùng với việc đảng cầm quyền áp đặt thuế
‘carbon
tax’
gây tranh căi, đă giết chết hy vọng thắng cử của đảng Lao động. Thủ
tướng Úc Kevin Rudd thừa nhận đảng Lao động đă thất bại tại cuộc bầu
cử. Ông Rudd đă gọi điện chúc mừng ông Abbott.
Tuy nhiên, cơ cấu của Thượng viện vẫn chưa rõ. Liên minh của
ông Abbott có thể buộc phải dựa vào các đảng nhỏ khác để
thông qua các đạo luật. Điều này có thể gây ảnh hưởng đến
kế hoạch rút lại thuế
‘carbon’
và thuế khai mỏ của ông Abbott. Ông Abbott đă tuyên thệ nhậm
chức để thay cho thủ tướng thất cử Kevin Rudd của đảng Lao
động.
Ông nói ưu tiên hàng đầu của ông là bãi bỏ thuế
‘carbon’
và chấm dứt dòng thuyền nhân đến Úc
tị nạn. Phát biểu trên tờ Herald Sun, Abbott nói chính phủ
của ông sẽ nhanh chóng triển khai một chiến dịch nhằm chặn
các tàu chở người tị nạn và buộc họ quay trở về. Các vấn
đề chính trong quá trình vận động tranh cử là tình trạng suy
giảm kinh tế, thuế phát thải
‘carbon’
và giảm dòng thuyền nhân đến nước Úc. Abbott nói với Herald
Sun rằng chính phủ của ông sẽ ‘thực hiện những hứa hẹn bắt
đầu từ ngày đầu tiên nhậm chức’. Abbott nói ông muốn Quốc
hội nhóm họp vào khoảng cuối tháng 10 hoặc đầu tháng 11 để
giải quyết vấn đề thuế
‘carbon’.
Đảng Lao động và Đảng Xanh,
vốn vẫn kiểm soát Thượng viện cho đến năm 2014 cho biết họ
không ủng hộ bất cứ ý định nào rút lại thuế
‘carbon’.
Khi các tân thượng nghị sỹ nhậm chức vào tháng
7/2014,
Thủ tướng Abbott sẽ phải đối mặt với thách thức rất lớn khi
mà Đảng Xanh và một số các đảng nhỏ khác cân bằng lại
quyền lực của liên minh cầm quyền.
Thuế phát thải
‘carbon’
do đảng Lao động đưa ra đã không được lòng dân chúng vốn xem
đó là nguyên nhân khiến giá năng lượng tăng cao. Abbott nói ông
muốn thay thế chính sách này bằng một chương trình trợ cấp
cho nông dân và các ngành sản xuất để giảm phát thải. Cho
đến nay, tân thủ tướng Úc đã xác nhận ba vị trí chủ chốt
cho nội các của ông. Lãnh đạo Đảng Quốc gia Warren Truss trở
thành phó thủ tướng còn Joe Hockey làm bộ trưởng Tài chính.
Phó lãnh đạo Đảng Tự do
Bà
Julie Bishop được đề cử cho vị trí ngoại trưởng.Trong khi đó,
đảng Lao động cũng đă lựa chọn thủ lĩnh mới
là ông
Bill Shorten.
Ông Abbott trở thành lănh đạo đảng Tự do từ năm 2009 và dẫn dắt liên
minh đối lập Tự do – Quốc gia trong cuộc bầu cử quốc hội tháng Chín
vừa rồi.
Ông sinh
năm 1957
ở London, có mẹ là người Úc và bố là người Úc sinh ở Anh. Năm 1960,
gia đ́nh chuyển sang sống tại bang New South Wales, Úc. Ông học luật
và kinh tế ở Đại học Sydney, giành được học bổng Rhodes để hoàn tất
chương tŕnh cao học ở Đại học Oxford của Anh. Ông được bầu vào nghị
viện năm 1994 và sau đó thành bộ trưởng y tế của chính phủ John
Howard, và có lúc ông đă vào chủng viện với chí hướng làm linh mục.
Ông là cựu vận động viên quyền
Anh
khi c̣n là sinh viên đại học và say mê thể thao. Được coi là ‘vơ sĩ’
của đảng Tự do, ông không ngại nói thẳng mặc dù thỉnh thoảng lại nói
hớ. Trong chiến dịch tranh cử lần này, có lúc ông khiến dư luận chau
mày v́ ca ngợi ‘vẻ quyến rũ t́nh dục’ của một ứng viên nữ trong đảng,
và mô tả xung đột Syria là giữa “thằng xấu đánh thằng xấu”.
Nhưng lănh đạo đối lập 55 tuổi đă cố gắng xây dựng lại h́nh ảnh. “Tôi
học được rằng các lănh đạo giỏi nhất là người ch́a tay ra với mọi
người và hiểu rằng nếu anh là thủ tướng, anh phải là thủ tướng cho mọi
người, không chỉ cho phe của anh,” ông nói khi đi bỏ phiếu hôm 7/9.
Ông đă xuất hiện thường xuyên với vợ và ba con gái, nói ḿnh rất gần
gũi với người chị đồng tính. “Tôi đă nói một vài điều mà nay tôi không
nói thế nữa.
Tôi muốn nghĩ rằng ḿnh đă trưởng thành.”
ông Abbott phân bua hồi đầu năm trên truyền h́nh…
Năm 2009, trong cuộc đua giành chức lănh đạo đảng Tự do, Abbott thắng
chỉ nhờ hơn đúng một phiếu. Năm sau, trong cuộc bầu cử quốc hội, ông
lại gặp xui xẻo khi liên đảng Tự do – Quốc gia của ông thua chỉ v́ ba
nghị sĩ độc lập và một của đảng Xanh ủng hộ Thủ tướng Julia Gillard,
giúp đảng Lao động chiếm đa số. Nhưng ông vẫn kiên tŕ tranh đấu trên
chính trường, đẩy bà Gillard xuống thấp trong mắt cử tri khiến bà bị
Kevin Rudd lật đổ trong đảng hồi tháng Sáu, ngay trước kỳ bầu cử.
Kinh tế, người tị nạn và thuế
‘carbon’
là các vấn đề chính trong cuộc bầu cử. Hai đối thủ tỏ ra bất đồng về
cách giải quyết thâm hụt ngân sách của Úc, tuy nhiên cả hai đều hứa sẽ
có hành động cứng rắn hơn để ngăn chặn những thuyền nhân t́m kiếm tỵ
nạn tại nước này. Tất cả công dân Úc trên 18 tuổi đều phải đi bầu cử,
theo quy định của pháp luật. Ông Rudd đă kêu gọi một cuộc tổng tuyển
cử sau khi thế chỗ bà Julia Gillard trong cuộc chuyển nhượng lănh đạo
vào tháng Sáu. Chính bà Gillard cũng đă từng hất chân ông Rudd để đảm
nhiệm vị trí thủ tướng hồi năm 2010.
Đảng Lao động đă có một sự khởi đầu thuận lợi, tuy nhiên, trong những
tuần gần đây, ông Abbott đă nới rộng khoảng cách. Ông đă nhận được sự
hậu thuẫn của nhiều tờ báo của Rupert Murdoch, và vẫn đang dẫn đầu.
"Tôi không tin vào kết quả thăm ḍ, kể cả Kevin Rud cũng không tin vào
chúng. Tôi vẫn nghĩ đây là một cuộc đua sít sao".
Ông Abbott cùng vợ và các con gái đă bỏ phiếu tại vùng Warringah, phía
Bắc Sydney, nơi ông đại diện.
Ông đă có chuyến đi quanh thành phố để tăng cường vận động sự ủng hộ
và sau đó bị một số người biểu t́nh chặn đường trước một pḥng bỏ
phiếu ở Arncliffe, khu vực nằm ở ngoại ô Sydney. "Điều ǵ cũng có thể
xảy ra vào hôm nay," ông nói với các phóng viên.
Ông Rudd ít xuất hiện trước công chúng vào buổi sáng. Ông sau đó đă
cùng vợ bỏ phiếu tại
vùng
Griffith mà ông đại diện. Cả hai đối thủ đều hứa sẽ có biện pháp cứng
rắn hơn với vấn đề thuyền nhân.
Ông Rudd nhấn mạnh về thành tích kinh tế của đảng Lao động,
nói rằng ưu tiên hàng đầu của ông là "công ăn việc làm, y tế,
bệnh viện, viễn thông và hỗ trợ mức sống."
Ông
Abbott
cũng nói liên minh của ông sẽ "chấm dứt lăng phí, ngăn chặn thuyền
nhân, và xây dựng những con đường của thế kỷ 21." Ông cũng cảnh báo
cử tri đề phòng tình trạng không phân thắng bại trong Quốc
hội, và 'một chính phủ Lao động-đảng Xanh yếu ớt'. "Cách
thức duy nhất để bắt đầu một con đường mới là lựa chọn một
chính phủ mới."
Kinh tế là một trong các vấn đề trọng yếu, nhất là khi Úc
chuẩn bị phải đối phó với tình trạng giảm nhu cầu khai
khoáng từ Trung Quốc cũng như sự suy giảm của giá hàng hóa. Hai
đảng chính trị chính cũng đang tìm cách siết chặt chính sách
tỵ nạn, khi con số người tới Úc
bằng thuyền ngày càng tăng. Theo kế hoạch của đảng Lao động,
người xin tỵ nạn tới bằng thuyền sẽ được chuyển sang Papua
New Guinea và cho nhập cư ở đó nếu đủ tiêu chuẩn. Trong khi đó
ông Abbott nói sẽ bổ nhiệm chỉ huy quân đội để thực hiện
chiến dịch truy bắt những kẻ buôn người và người xin tỵ nạn
sẽ chỉ được cấp visa tạm thời có thể gia hạn.
Cả hai chính sách này đă phải chịu sự chỉ trích từ các tổ chức vận
động nhân quyền. Liên Hiệp Quốc đă gọi chính sách của ông Rudd là
"đáng lo ngại", trong khi Thượng Nghị sỹ Đảng Xanh Sarah Hanson-Young
gọi kế hoạch của liên minh ông Abbott là "tàn nhẫn và là sự trừng phạt
chỉ với mục đích nhằm xây dựng một h́nh ảnh mạnh mẽ cho ông Tony
Abbott".
Ông Abbott cũng đă hứa sẽ băi bỏ thuế
‘carbon’
của chính phủ, một chính sách khiến Úc trở thành quốc gia đi đầu về
luật lệ bảo vệ môi trường trong ba năm qua. Giới phân tích cho rằng
các cử tri sẵn sàng bỏ phiếu chống lại chính phủ thiểu số và chính
sách thuế
‘carbon’,
thuế khoáng sản, chính sách nâng cấp mạng cáp quang, để ủng hộ một
chính phủ nhỏ hơn, chính sách giảm nợ, và các chính sách hướng nội.
Tân thủ tướng Úc duy tŕ đường lối cứng rắn với "thuyền nhân".
Ba ngày sau khi đắc cử, thủ tướng Úc vừa được bầu lên, Tony Abbott,
trấn an Papua New Guinea: Canberra sẽ tiếp tục đưa các thuyền nhân tới
Papua New Guinea, chưa xét lại thỏa thuận mà Papua New Guinea đă đạt
được với chính quyền trước của ông Kevin Rudd. Úc vẫn duy tŕ đường
lối cứng rắn để ngăn chặn các làn sóng nhập cư trái phép.
Ngoài ra
thủ tướng tân cử của nước Úc c̣n nhắc lại ông dự trù gửi một số nhân
viên cảnh sát sang Indonesia để điều tra và phá vỡ đường dây đưa
thuyền nhân vào Úc. Đây sẽ là một trong những ưu tiên của ông trong
chính sách nhập cư của nhiệm kỳ thủ tướng.
Trong sáu
tháng đầu năm 2013, đă có khoảng 13,000
thuyền nhân nhập cư bất hợp pháp vào Úc. Ngày 09/09/2013 thủ tướng
Papua New Guinea, Peter O’Neil, đă kêu gọi thủ tướng vừa được bầu lên,
ông Tony Abbott duy tŕ thỏa thuận mà chính quyền tiền nhiệm của thủ
tướng Kevin Rudd đă đạt được với Papua New Guinea. Theo đó chính phủ
Canberra tài trợ cho Papua New Guinea để nhận các thuyền nhân muốn
nhập cư vào Úc. Sở dĩ thủ tướng O’Neil phải lên tiếng, do thủ tướng
tân cử của Úc, Abbot chủ trương cắt giảm ngân sách viện trợ cho nước
ngoài. Papua New Guinea lo ngại là thỏa thuận đă đạt được với chính
quyền của thủ tướng Rudd sẽ bị hủy bỏ hoặc bị xét lại.
Tuy nhiên
bên cạnh giải pháp đưa các thuyền nhân đến Papua New Guinea, chính
quyền sắp tới của thủ tướng Abbott c̣n chủ trương tăng cường hợp tác
với Indonesia để phá vỡ các đường dây đưa người nhập cư trái phép vào
nước Úc.
Hai ngày trước khi chính thức
tuyên thệ nhậm chức, tân Thủ tướng Úc Tony Abbott đă công bố nhân sự
nội các mới. Khác biệt giữa chính phủ của ông Abbott và chính phủ tiền
nhiệm thể hiện rơ nét trên phương diện nhân sự lẫn ưu tiên chính sách.
Các thành viên trong nội các mới
đều là chính trị gia chứ không phải nhà chuyên môn và tân Ngoại trưởng
Julie Bishop là thành viên nữ duy nhất. Có thể thấy được dấu hiệu về
chiều hướng thiên hữu và bảo thủ trong chính sách cầm quyền của ông
Abbott. Sự phân chia quyền lực giữa các đảng phái tham gia chính phủ
liên hiệp cho thấy ông ưu tiên cho việc giữ được chính phủ ổn định.
Một trong những lư do chính khiến Đảng Lao Động mất vị thế cầm quyền
trong cuộc bầu cử mới rồi là tranh giành quyền lực nội bộ dữ dội đến
mức nhiều lần thay đổi lănh đạo và chính phủ. Ưu tiên lớn tiếp theo
của ông Abbott là duy tŕ tăng trưởng kinh tế. Kinh tế không phải là
nhân tố quyết định kết quả của cuộc bầu cử vừa qua nhưng chắc chắn sẽ
là một trong những tác nhân quyết định ông Abbott sẽ tiếp tục tại vị
hay bị thay thế ở lần tới. Ở Úc đă bắt đầu có những dấu hiệu và tín
hiệu về thời kỳ hoàng kim của tăng trưởng kinh tế năng động liên tục
sắp kết thúc.
Điều đáng chú ư nữa là sự điều
chỉnh ưu tiên về đối ngoại, cụ thể là tập trung hơn cho châu Á - Thái
B́nh Dương, trước hết là giải quyết vấn đề tị nạn, liên quan nhiều
nhất tới Indonesia và cân bằng quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc. Vị thủ
tướng mới chưa bắt đầu cầm quyền đă tính đến giữ quyền.
Thủ tướng đắc cử Tony Abbott, hôm 16/9 công bố danh sách nội các mới 9
ngày sau chiến thắng tại cuộc tổng tuyển cử tại Úc.
Phát
biểu trong cuộc họp báo tại trụ sở Quốc hội ở thủ đô Canberra, ông
Abbott cho biết, nhiệm vụ của chính phủ mới là "b́nh tĩnh" thực thi
cam kết với cử tri Australia trong chiến dịch tranh cử.
“Tôi tin
tưởng vào các bộ trưởng giàu kinh nghiệm trong nội các mới. Nhiệm vụ
của chúng tôi là thực hiện các cam kết mà chúng tôi đă đưa ra trước
toàn thể người dân Úc trong cuộc bầu cử và phản ứng khéo léo trước các
sự kiện trong những ngày gần đây. Tôi tin rằng, các thành viên sẽ làm
việc hiệu quả với nhiệm vụ của ḿnh” ông tuyên bố./-
* NXVẠN
(Úc Châu)