Tuyển Tập:

 LIÊU TRAI CHÍ DỊ

GS Đàm Quang Hưng

Giáo Sư Toán
Trường Đại Học Cộng Đồng Houston, Texas
 

057. CÁT CÂN

Lan hương dĩ thị giáng vân xa     Hà tất tiên nguyên cánh phiếm tra

Tỉnh đắc thu phong đoàn phiến lãnh        Bất ưng lưu tử chỉ lưu hoa

057. CÁT CÂN VÀ NGỌC BẢN

          Huyện Lạc Dương, tỉnh Hà Nam, có hai anh em họ Thường, cùng là nho sinh, chung sống trong ngôi nhà của cha mẹ để lại. Người anh tên Đại Dụng, 21 tuổi, còn độc thân, người em tên Đại Khí, 19 tuổi, đã đính hôn song sắp tới ngày cưới thì vị hôn thê bị bạo bệnh mà mất.

Đại Dụng rất mê hoa mẫu đơn. Nghe đồn huyện Tào Châu tỉnh Sơn Đông giáp vùng Tề, Lỗ, có nhiều giống mẫu đơn đẹp nổi tiếng, Đại Dụng vẫn ước ao được tới thăm Tào Châu một chuyến.

          Năm ấy, vào khoảng đầu tháng hai, một hôm có việc phải đi Tào Châu, Đại Dụng mừng lắm, vội sắm sửa hành trang, dặn dò em mọi gia vụ, rồi lên đường.

Tới Tào Châu, dạo quanh huyện thành, chợt thấy một vườn mẫu đơn đang trổ nụ, trong có một căn nhà bỏ trống với một hòn núi giả, Đại Dụng bèn vào hỏi thuê. Được chủ nhà thuận cho thuê, Đại Dụng liền đem hành trang vào cư ngụ.

Khi thu xếp xong công việc, Đại Dụng vẫn chưa chịu về, nán ở lại Tào Châu để xem hoa nở. Ngày nào Đại Dụng cũng quanh quẩn ở trong vườn, mong hoa sớm nở cho mình thưởng ngoạn. Chẳng bao lâu, khi thấy hoa nở rộ đầy vườn, Đại Dụng thích quá, lấy giấy bút ra vườn làm thơ, đến cả trăm bài, để ca tụng vẻ đẹp của mẫu đơn.

Tháng sau, khi tiền lưng đã cạn, Đại Dụng đem chiếc áo lạnh ra chợ cầm cố, lấy tiền ở lại Tào Châu thêm ít bữa để thưởng ngoạn mẫu đơn.

          Một sáng, khi ra vườn ngắm hoa, Đại Dụng thấy ở cuối vườn có một nữ lang, phục sức cung trang màu tím, cùng đứng ngắm hoa với một bà lão. Thầm nghĩ nữ lang là tiểu thư con nhà thế gia, e giáp mặt sẽ gặp chuyện rắc rối, Đại Dụng vội núp vào bụi cây cạnh hòn núi giả.

Lát sau, khi thấy nữ lang leo lên hòn núi giả ngồi nghỉ, có bà lão đứng cạnh canh chừng, Đại Dụng mới chú mục dòm lén nữ lang. Thấy nữ lang có một vẻ đẹp phi phàm, khác hẳn vẻ đẹp của các giai nhân trần thế, Đại Dụng cứ thắc mắc về lai lịch của nữ lang. Thầm nghĩ nữ lang là tiên nữ thượng giới chứ chẳng phải tiểu thư phàm trần, Đại Dụng bèn quyết chui ra khỏi bụi cây, rảo bước tới hòn núi giả để hỏi cho ra lẽ. Thấy một nho sinh bước tới chỗ nương tử ngồi, bà lão vội nhảy ra cản đường mà quát: "Cuồng sinh này làm chi thế?" Kinh hãi quá, Đại Dụng vội quỳ xuống đất, chắp tay đáp:"Tiểu sinh chỉ muốn tới hỏi thăm xem nương tử đây có phải là tiên nữ thượng giới hay không mà thôi, chứ tiểu sinh có dám làm chi đâu!" Bà lão quát: "Đừng có nói xàm! Hãy cút đi ngay, kẻo ta bắt giải lên huyện đường, xin quan tể trị tội bây giờ!" Chẳng dám nói chi thêm mà cũng chẳng dám đứng dậy, Đại Dụng cứ quỳ yên ở dưới đất. Thấy thế, nữ lang mỉm cười, nói với bà lão:"Mụ mụ ơi! Mặc người ta! Mình về thôi!" Bà lão vội tới đỡ nữ lang xuống rồi dắt đi. Chờ cho hai người đi khuất vào lùm cây ở cuối vườn, Đại Dụng mới dám đứng dậy, thất thểu về phòng.

          Vào phòng, cứ thấp thỏm lo sợ rằng bà lão sẽ mách với thế gia về chuyện mình dò hỏi lai lịch của nữ lang, rồi thế gia sẽ sai người tới đây hỏi tội mình, Đại Dụng đâm ra hối hận, nằm vật xuống giường. Suốt đêm, cứ tự trách mình tò mò làm chi cho sinh chuyện, Đại Dụng chẳng sao ngủ được.

Sáng sau, hồi hộp chờ người nhà thế gia tới hỏi tội mình, song từ sáng đến chiều, chẳng thấy chi lạ, Đại Dụng lại nghĩ nữ lang là tiên nữ thượng giới. Thế rồi Đại Dụng cứ tưởng nhớ nhan sắc và âm thanh của nữ lang, tương tư đến mất ăn mất ngủ. Ba ngày sau, Đại Dụng hốc hác hẳn đi.

Tối ấy, ngồi tựa lưng vào thành ghế, trước ngọn đèn mờ mà tương tư, đột nhiên Đại Dụng thấy ngực mình khó thở, đầu óc trì độn, rồi thấy bà lão sáng qua, tay cầm bình rượu, đẩy cửa bước vào phòng mà nói:"Nương tử nhà lão thân tự tay pha chế bình rượu độc này, sai lão thân đem tới đây, bảo cuồng sinh phải uống ngay đi!" Ngạc nhiên, Đại Dụng nói:"Nương tử với tiểu sinh là hai người xa lạ, đâu có thù oán chi nhau mà nương tử lại bắt tiểu sinh phải uống rượu độc? Tuy chẳng dám tin lời lão bà, song nếu rượu này quả là rượu độc do chính tay nương tử pha chế thì tiểu sinh xin uống hết ngay! Chết đi cho rồi, chứ sống mà tương tư trong tuyệt vọng như thế này thì cũng khổ lắm!" Nói xong, Đại Dụng đứng dậy đỡ lấy bình rượu mà uống một hơi cạn sạch, rồi trả lại bà lão chiếc bình không. Bà lão mỉm cười, đỡ lấy chiếc bình mà ra về.

Đại Dụng lại ngồi xuống ghế. Thấy rượu thơm mát Đại Dụng thầm nghĩ chắc chẳng phải là rượu độc. Lát sau, Đại Dụng ngà ngà say rồi ngủ thiếp đi.

Sáng sau, khi thức giấc, thấy ngực dễ thở, đầu óc minh mẫn, căn bệnh hôm qua biến mất, Đại Dụng càng tin nữ lang là tiên nữ, cho mình uống rượu tiên để chữa bệnh. Tuy thầm nghĩ mình chẳng có hy vọng gì được kết duyên cùng tiên nữ, song vì đang tương tư nên lúc nào Đại Dụng cũng mơ tưởng thấy hình bóng của nữ lang. Đại Dụng bèn quỳ xuống đất, lầm rầm khấn khứa, cầu xin nữ lang cho mình được gặp mặt.

Mấy hôm sau, thấy mẫu đơn bắt đầu tàn, Đại Dụng bèn tản bộ vào khu rừng gần kế cận để ngắm hoa rừng. Khi tới gần một tảng đá, chợt thấy nữ lang cũng đang đứng ngắm hoa, Đại Dụng mừng quá, vội quỳ xuống đất mà lạy nữ lang. Nữ lang liền bước tới, cầm tay Đại Dụng mà nâng dậy. Thấy hơi ấm từ da thịt nõn nà của nữ lang truyền sang tay mình, Đại Dụng bỗng cảm thấy sung sướng đê mê, níu chặt lấy cánh tay nữ lang mà đứng dậy. Nhìn Đại Dụng, nữ lang mỉm cười. Toan lên tiếng hỏi chuyện nữ lang, bỗng thấy bà lão từ đằng xa bước tới, Đại Dụng kinh hãi, chẳng biết làm thế nào. Chợt nghe thấy tiếng nữ lang thầm thì:"Vòng ra phía sau tảng đá này mà núp! Tối nay, cố tìm một chiếc thang, vác về phía nam khu rừng này! Khi thấy tòa nhà có tường vây quanh, dựa thang vào tường mà leo vào, tìm phòng có cửa sổ màu hồng!" Nói xong, nữ lang vội chạy ùa tới chỗ bà lão, nắm tay bà mà kéo đi.

Mừng quá, Đại Dụng vội chạy về tìm chủ nhà, hỏi mượn chiếc thang, đem vào phòng mình. Khi trời vừa tối, Đại Dụng đã vội vác chiếc thang trở lại khu rừng, theo hướng nam mà đi. Lát sau, quả nhiên thấy một tòa nhà có tường vây quanh, Đại Dụng dựa thang vào tường mà leo lên. Thấy ở bên trong, có một thang khác, dựa sẵn vào tường, Đại Dụng mừng quá, vội vàng leo xuống. Đảo mắt nhìn quanh, thấy một căn phòng có cửa sổ màu hồng, Đại Dụng chạy tới, áp tai vào tường mà nghe. Thấy có tiếng quân cờ lách cách, Đại Dụng chẳng dám vào, chỉ đứng ở ngoài, mong cuộc cờ chóng dứt. Chờ mãi mà thấy tiếng quân cờ vẫn còn, Đại Dụng chán nản, bèn leo ra ngoài.

Suy nghĩ hồi lâu, Đại Dụng lại leo vào. Tới căn phòng, ghé mắt dòm qua lỗ hổng trên tường, Đại Dụng thấy nữ lang đang ngồi đấu cờ với một nữ khách áo trắng, bên phải có bà lão ngồi coi, bên trái có tì nữ chắp tay đứng hầu. Chán nản, Đại Dụng lại leo ra. Ra ngoài, tiếc rẻ, Đại Dụng lại leo vào. Thấy tiếng quân cờ vẫn còn, Đại Dụng lại leo ra. Ra ngoài, tiếc rẻ, Đại Dụng toan leo vào thì chợt nghe thấy tiếng bà lão hỏi tì nữ:"Ai đem thang ra dựa vào tường thế kia? Hãy ra lấy cất vào nhà!" Kinh hãi quá, Đại Dụng vội lăn mình xuống sát chân tường, nằm im, nín thở. Khi thấy lặng tiếng người, Đại Dụng mới dám leo lên. Thấy chiếc thang bên trong đã biến mất, Đại Dụng đành leo xuống, vác thang về.

Tối sau, khi vác thang tới tòa nhà rồi leo lên, thấy bên trong lại có chiếc thang bắc sẵn, Đại Dụng vội leo xuống, chạy tới phòng nữ lang, áp tai vào tường mà nghe. Thấy im lặng, Đại Dụng mừng quá, mở cửa lẻn vào.

Thấy nữ lang ngồi chống tay nâng cằm, nhắm mắt tựa như đang suy nghĩ, Đại Dụng bèn đằng hắng. Nghe tiếng động, nữ lang mở mắt nhìn. Nhận ra Đại Dụng, nữ lang chợt đỏ mặt thẹn thùng. Đại Dụng lên tiếng:"Tiểu sinh vẫn nghĩ mình bạc phước, chẳng có hy vọng chi gặp được nương tử, thế mà tối nay lại được gặp!" Chưa kịp đáp, bỗng nghe có tiếng động ở ngoài phòng, nữ lang vội lấy tay chỉ gầm giường mà nói:"Chui vào đây mà trốn!" rồi lại ngồi xuống ghế. Kinh hãi quá, Đại Dụng vội chui vào. Chợt có tiếng cửa phòng kẹt mở, rồi có tiếng nữ khách hỏi:"Thế nào? Tối nay bại tướng đã chuẩn bị chiến thuật cầm quân để phục thù lại mấy trận thua tối qua chưa? Tiểu muội vừa pha xong một bình trà ngon nên sang rước đại tỉ qua bên tiểu muội dùng trà, đấu cờ!" Nữ lang từ chối, nói:"Tối nay, ngu tỉ thấy trong người mệt mỏi, chỉ muốn ở nhà thôi!" Nữ khách nằn nì mời mọc, song nữ lang vẫn một mực chối từ. Thấy thế, nữ khách cười, nói:"Tự nhiên tối nay đại tỉ lại dở chứng, chẳng muốn sang bên tiểu muội chơi. Hay là đang giấu nam nhân ở trong phòng?" Nằm trong gầm giường, nghe thấy nữ khách nói thế mà nữ lang cứ lặng im, Đại Dụng chột dạ, lo sợ quá. Bỗng nữ khách cười, nói:"Dù đại tỉ chẳng muốn đi, tiểu muội cũng cứ lôi đi!" rồi tới kéo nữ lang đứng dậy, lôi ra khỏi phòng. Thấy mình bị mất một dịp may tâm sự với nữ lang, Đại Dụng oán hận nữ khách lắm.

Lát sau, thấy lặng tiếng người, Đại Dụng mới dám bò ra khỏi gầm giường. Thấy ở chiếc đôn đầu giường có một trái cầu thủy tinh, trên phủ một chiếc khăn màu tím, Đại Dụng chợt nảy ý đem về nhà mình để nữ lang thấy mất, sẽ phải tới đòi! Đại Dụng bèn gấp chiếc khăn đút túi, ôm trái cầu ra khỏi phòng, leo qua tường, rồi vác thang về.

Tới nhà, Đại Dụng cất kỹ trái cầu rồi lên giường nằm, lấy chiếc khăn trong túi ra phủ lên mặt. Thấy một hương thơm lạ từ chiếc khăn tỏa ra, Đại Dụng cứ tưởng như hương thơm từ thân thể nữ lang còn vương lại. Thế rồi Đại Dụng đê mê, ngủ thiếp đi. Khi thức giấc, Đại Dụng thấy trời đã quá trưa.

Tối ấy, đang ngồi trong phòng, chợt nghe có tiếng gõ cửa, Đại Dụng vội chạy ra mở. Thấy khách chính là nữ lang, Đại Dụng mừng quá, xoắn xuýt mời vào, kéo ghế mời ngồi. Nữ lang cười, nói:"Trước kia cứ tưởng chàng là người quân tử, nay mới biết chỉ là kẻ đạo tặc!" Đại Dụng nói:"Nương tử nghĩ thế thực sao? Sở dĩ tiểu sinh có hành động phi quân tử ấy cũng chỉ vì muốn được gặp nương tử mà thôi! Bấy lâu, tiểu sinh vẫn nửa tin nửa ngờ rằng nương tử là tiên, nay mới rõ nương tử quả là tiên! Tuy hân hạnh được nương tử để mắt tới, song tiểu sinh vẫn tự biết mình chẳng thể kết duyên cùng nương tử!" Nữ lang hỏi:"Tại sao?" Đại Dụng đáp:"Vì tiên nữ mà xuống hạ giới thì trước sau gì cũng sẽ bỏ hạ giới mà bay lên trời!" Nữ lang cười, nói:"Sao mà tưởng tượng viển vông quá thế? Thiếp cũng chỉ là nữ tử phàm trần thôi, chứ đâu phải là tiên nữ thượng giới? Tình cờ gặp chàng, tình cảm dấy lên mà sinh luyến ái! Tối nay tìm tới, cốt để ái ân!" Nghe thấy thế, Đại Dụng mừng quá, vội chạy a tới, toan bồng nữ lang lên giường. Chợt thấy nữ lang đưa tay ra cản, Đại Dụng khựng người, chẳng hiểu tại sao. Nữ lang cười, nói:"Khoan đã! Nếu chàng nghĩ mình chẳng thể giữ kín được chuyện này thì chúng ta nên chia tay nhau ngay từ bây giờ còn hơn là để sau này miệng tiếng thiên hạ buộc phải lìa tan!" Mừng quá, Đại Dụng vội đáp:"Tưởng là chuyện chi khó, chứ chỉ có thế thì dễ quá mà!" Nói xong, lại chạy tới ôm chầm lấy nữ lang. Nữ lang lại đưa tay ra cản, nói:"Nếu chuyện này tới tai thiên hạ thì chúng ta chẳng thể mọc cánh mà bay được đâu! Chàng phải thề trước đi đã!" Đại Dụng bèn nhắm mắt lại mà thề, rồi bồng nữ lang lên giường mà ân ái.

Ân ái xong, hai người nằm thủ thỉ chuyện trò. Đại Dụng hỏi:"Nàng tên chi?" Nữ lang cười, đáp:"Chàng vẫn nghĩ thiếp là tiên thì tiên đâu cần phải có tên? Thế nhưng, vì thiếp chỉ là nữ tử phàm trần nên cũng có tên như mọi người. Tên thiếp là Cát Cân!" Đại Dụng hỏi:"Nàng họ chi?" Cát Cân đáp:"Thiếp không có họ!" Hỏi:"Sao lại không có họ?" Cát Cân mỉm cười, chẳng đáp. Hỏi:"Thế bà lão thường đi theo nàng là ai?" Đáp:"Là mụ mụ! Vì mụ mụ nuôi thiếp từ nhỏ nên thiếp coi mụ mụ là nhũ mẫu chứ chẳng coi là lão tì!" Hỏi:"Mụ mụ có họ chăng?" Đáp:"Có!" Hỏi:"Họ chi?" Đáp:"Họ Tang!" Hỏi:"Mụ mụ tên chi?" Đáp:"Không có tên!" Hỏi:"Sao lại không có tên?" Cát Cân lại mỉm cười, chẳng đáp, chỉ hỏi lại:"Quê chàng ở đâu?" Đại Dụng đáp:" Ở huyện Lạc Dương, tỉnh Hà Nam!" Hỏi:"Ở với ai?" Đáp:"Với chú em ruột!" Hỏi:"Tiểu thúc tên chi?" Đáp:"Tên Đại Khí!" Hỏi:"Có vợ chưa?" Đáp:"Mới đính hôn, song gần đến ngày cưới thì vị hôn thê qua đời!" Đột nhiên, Cát Cân ngồi nhỏm dậy, nói:"Thiếp phải về thôi!" Đại Dụng hỏi:"Sao lại vội thế?" Đáp:"Vì ở nhà có nhiều tai mắt lắm!" Hỏi:"Thế bao giờ trở lại?" Đáp:"Chừng nào có dịp! À quên! Trả lại trái cầu cho Ngọc Bản đi!" Hỏi:"Ngọc Bản là ai?" Đáp:"Là nữ khách tối qua tới lôi thiếp đi đấu cờ!" Hỏi:"Quen biết với nàng ra sao?" Đáp:"Là ái nữ của gia thúc!" Hỏi:"Sao lại để trái cầu ở trong phòng nàng?" Đáp:"Vì mấy hôm trước, Ngọc Bản tới chơi với thiếp rồi bỏ quên, thiếp lấy khăn phủ lên cho khỏi bụi. Nay chàng có thể giữ lại chiếc khăn của thiếp, song phải trả lại trái cầu cho Ngọc Bản!" Đại Dụng bèn đi lấy trái cầu đem ra trả. Cát Cân đỡ lấy mà cáo biệt.

Cát Cân về rồi mà Đại Dụng thấy chăn gối vẫn thơm như chiếc khăn màu tím. Từ đó, cứ cách một tối Cát Cân lại tới phòng trọ, ân ái với Đại Dụng một lần. Mê mẩn tâm thần, Đại Dụng quên cả chuyện về quê.

Một tối, ân ái xong, Cát Cân hỏi:"Ở trọ lâu ngày mà chẳng làm ăn chi thì lấy tiền ở đâu ra mà sinh sống?" Đại Dụng đáp:"Thú thực với nàng, vì hết tiền nên ta đã phải đem cầm chiếc áo lạnh! Nay chắc lại sắp phải đem bán nốt con ngựa!" Nói:"Chỉ vì gái mà bị nhẵn túi! Đã phải đem cầm áo, nay lại toan bán ngựa thì lấy chi mà về quê? Thôi đừng có bán! Để thiếp tặng cho ít vàng mà tiêu pha!" Hỏi:"Nàng lấy vàng ở đâu ra?" Đáp:"Của thiếp để dành!" Đại Dụng lắc đầu, nói:"Ân huệ nàng ban, ta chưa báo đáp! Nay nếu nhận vàng của nàng mà sống, ta đâu còn phải là kẻ trượng phu?" Cát Cân nói:"Nếu chẳng chịu nhận thì vay vậy! Lúc nào có thì trả cả vốn lẫn lời!" Nói xong, Cát Cân nắm lấy tay Đại Dụng mà lôi ra vườn. Tới một gốc mẫu đơn, Cát Cân nói:"Vần giùm tảng đá này sang một bên!" Đại Dụng làm theo lời. Cát Cân rút trâm cài đầu, thọc xuống đất thăm dò rồi dừng lại, nói:"Bới giùm chỗ đất này lên!" Đại Dụng lại làm theo lời.

Bới sâu được chừng một thước, Đại Dụng thấy một nắp hũ lộ ra. Cát Cân bèn thò tay mở nắp hũ, lôi lên 50 đĩnh vàng. Đại Dụng nắm tay Cát Cân cản lại song Cát Cân chẳng nghe, cứ lôi lên thêm 10 đĩnh, đưa cả cho Đại Dụng. Đại Dụng lắc đầu, nói:"Nhiều quá! Có cất trở lại một nửa thì ta mới dám vay!" Cát Cân đành phải làm theo lời. Đại Dụng bèn đậy nắp hũ, lấp đất lại, rồi vần tảng đá đè lên như cũ.

Tháng sau, một tối, ân ái xong, Cát Cân nói:"Mấy hôm nay, nghe thiên hạ xì xầm bàn tán, chúng ta chẳng thể sống như thế này được nữa!" Kinh hãi quá, Đại Dụng hỏi:"Ta đã hết sức cẩn thận, sao thiên hạ vẫn biết? Nay nếu quả là đã vỡ lở thì ta cũng chẳng biết tính sao! Nàng có cách chi, xin cho ta biết! Dù có thế nào, ta cũng xin gánh chịu một mình!" Cát Cân nói:"Chỉ còn một cách là chàng lên đường về quê trước! Thiếp ở lại đây thu xếp công việc! Thu xếp xong, thiếp sẽ về Lạc Dương chung sống!" Nói xong, Cát Cân từ biệt mà đi.

Đại Dụng bèn tức tốc sửa soạn hành trang, trả lại nhà cho chủ rồi lên ngựa về quê. Dọc đường, Đại Dụng định bụng sẽ dùng tiền bạc vay được của nữ lang để sửa sang lại nhà cửa mà đón rước giai nhân.

Vừa về tới nhà, thấy một cỗ xe sang trọng đậu ngay trước cổng nhà mình, Đại Dụng lấy làm lạ, bèn tới gần coi. Thấy Cát Cân với Tang mụ mụ mở cửa xe bước xuống, Đại Dụng kinh ngạc, hỏi:"Sao lại có thể về đây sớm thế?" Cát Cân mỉm cười, đáp:"Đừng có hỏi! Hãy khuân hết 10 hũ vàng trong xe vào nhà mà cất đi!" Đại Dụng liền làm theo lời. Dắt Tang mụ mụ và xa phu vào nhà, Cát Cân nói với Đại Dụng: "Chàng hãy mời tiểu thúc ra đây mà giới thiệu thiếp là vợ chàng, mới cưới ở Tào Châu!" Đại Dụng gật đầu rồi lên tiếng gọi Đại Khí.

Nghe tiếng anh gọi, Đại Khí chạy ra. Đại Dụng bèn giới thiệu mọi người với nhau.

Cát Cân rất thân thiện với Đại Khí, hỏi thăm đủ chuyện ở Lạc Dương.

Sau đó, Cát Cân đi tắm gội, trang điểm, rồi ra bảo Đại Dụng dắt mình sang hàng xóm chào bà con.

Hôm sau, bà con hàng xóm đem quà sang mừng. Ai cũng công nhận tân nương là một giai nhân tuyệt sắc, song ai cũng thắc mắc về lai lịch của tân nương.     

Cứ nơm nớp lo sợ về việc thiên hạ sẽ biết được lai lịch của vợ mình, Đại Dụng nói với vợ:"Ta chỉ sợ thiên hạ biết được lai lịch của nàng thôi!" Rất thản nhiên, Cát Cân đáp:"Thiếp là con nhà thế gia thì dù thiên hạ có biết được lai lịch của thiếp cũng có sao đâu? Thiếp chẳng phải là gái giang hồ thì việc chi mà lang quân phải lo sợ?"

Tháng sau. Một hôm Cát Cân nói với chồng:"Tướng tiểu thúc khá hơn tướng lang quân nhiều. Vì vị hôn thê của tiểu thúc đã qua đời, nên thiếp muốn làm mối Ngọc Bản cho tiểu thúc! Nhan sắc Ngọc Bản cũng chẳng đến nỗi nào!" Đại Dụng cười, nói:"Sao nàng khiêm tốn thế? Nhan sắc Ngọc Bản cũng ngang ngửa với nhan sắc nàng! Chỉ sợ Ngọc Bản chẳng ưng Đại Khí thôi! Nếu nàng nghĩ là Ngọc Bản có thể ưng Đại Khí thì nàng hãy làm mối giùm đi!" Cát Cân nói:"Lang quân hãy thử ướm ý tiểu thúc xem sao đã!" Đột nhiên, Đại Dụng tỏ vẻ ngần ngại, nói:"Chỉ sợ hai anh em cùng lấy hai chị em ở Tào Châu, thiên hạ sẽ nghi ngờ, rồi dò la được lai lịch của hai nàng thì phiền lắm!" Cát Cân nói:"Chị em thiếp cùng là con nhà thế gia thì có điều chi mà lang quân phải sợ? Chỉ cần lang quân ướm ý tiểu thúc giùm thôi! Mọi việc khác, cứ để thiếp lo!" Đại Dụng bèn đi tìm em, hỏi ý. Thấy anh nói nhan sắc Ngọc Bản chẳng thua chi nhan sắc chị dâu, Đại Khí ưng ngay. Đại Dụng bèn vào phòng thuật lại cho vợ nghe, rồi hỏi:"Bây giờ phải làm thế nào?" Cát Cân đáp:"Dễ lắm! Chỉ cần sai Tang mụ mụ tới Tào Châu đón Ngọc Bản về đây là xong!" Hỏi:"Ngọc Bản đã biết diện mạo, tính nết Đại Khí ra sao đâu mà quyết định?" Đáp:"Ngọc Bản thân với thiếp và tin thiếp lắm! Thiếp sẽ dặn Tang mụ mụ thuật lại cho Ngọc Bản nghe tất cả mọi điều mà thiếp nghĩ về tiểu thúc!" Nói xong, Cát Cân gọi Tang mụ mụ lên dặn dò mọi chuyện rồi sai xa phu rong xe chở mụ mụ đi Tào Châu ngay hôm ấy.

Bốn hôm sau. Vào buổi chiều, xe tới Tào Châu. Tang mụ mụ bảo xa phu dừng xe ở ngoài cổng huyện, rồi nằm nghỉ trong xe. Chờ đến tối, mụ mụ mới xuống xe, vào huyện một mình. Lát sau, mụ mụ trở ra, dắt theo Ngọc Bản. Xe lăn bánh, ngày đi, đêm nghỉ.

Ở nhà, Cát Cân đã tính sẵn ngày giờ. Đúng ngày, Cát Cân bảo Đại Khí cưỡi ngựa ra ngoài 50 dặm mà đón tân nương. Đại Khí vâng lời, phục sức sang trọng, cưỡi ngựa đi đón. Đi được ngoài 50 dặm, Đại Khí bèn ghìm ngựa đứng ở bên đường mà chờ. Lát sau, xe chở Ngọc Bản về tới. Tang mụ mụ bèn bảo xa phu dừng xe để giới thiệu Ngọc Bản và Đại Khí với nhau. Sau đó, mụ mụ bảo Đại Khí lên xe ngồi chung với Ngọc Bản, bảo xa phu buộc chung hai ngựa mà chạy cho nhanh.

Tới nhà, Đại Khí thấy chị dâu đã sửa soạn đầy đủ hôn lễ cho mình, có cả âm nhạc.

Gặp nhau, Cát Cân và Ngọc Bản vô cùng mừng rỡ, cứ ôm nhau mà hàn huyên Tới giờ, Cát Cân bảo Ngọc Bản cùng Đại Khí làm lễ giao bái. Đến tối, hai người làm lễ hợp cẩn. Sau đó, Đại Khí và vợ ở chung với anh và chị dâu, rất mực thuận hòa.

Ba năm sau.

Cát Cân và Ngọc Bản, mỗi người sanh được một bé trai kháu khỉnh. Nhờ 10 hũ vàng và tài quán xuyến của Cát Cân, Đại Dụng trở thành cự phú ở trong vùng. Đại Dụng bèn bỏ tiền ra xây cất một dinh cơ hai từng lầu, rất mực sang trọng.

Một hôm, có một bọn cướp, chừng 60 tên, kéo tới vây dinh cơ. Thấy biến, Đại Dụng vội sai gia nhân khóa chặt mọi cửa, đưa cả nhà lên lầu. Bọn cướp đột nhập dinh cơ, lấy củi chất quanh chân lầu, đòi chủ nhân ra mặt cho chúng nói chuyện. Đại Dụng bèn ra đứng ở lan can, nhìn xuống mà hỏi:"Thù oán chi nhau mà tới vây nhà?" Tên đầu sỏ đáp:"Cần chi phải thù oán mới tới vây nhà? Tới vây nhà vì muốn hai điều. Thứ nhất là nghe đồn nhị vị phu nhân đẹp lắm, có một không hai trên trần thế nên muốn được xem mặt! Thứ nhì là nghe đồn gia đình giàu lắm nên muốn mỗi người trong bọn được tặng 500 đồng vàng!" Nói xong, đe dọa đốt lầu.

Đại Dụng nói:"Ta thuận cho mỗi kẻ 500 đồng, song ta chẳng thuận cho thấy mặt hai phu nhân!" Bọn cướp chẳng nghe, cứ dọa đốt lầu. Gia nhân đều tái xanh mày mặt. Cát Cân bèn nói với chồng:"Xin lang quân cứ để thiếp với Ngọc Bản xuống lầu cho bọn chúng thấy mặt!" Đại Dụng nói:"Không được!" Cát Cân nói:"Xin lang quân để cho thiếp được toàn quyền đối phó với bọn chúng!" Đại Dụng đành im lặng.

Cát Cân bèn dẫn Ngọc Bản đi trang điểm rồi hai chị em thong thả bước xuống tầng dưới. Mở cửa chính, Cát Cân dẫn Ngọc Bản ra hành lang, nhìn bọn cướp mà nói: "Tỉ muội ta đều là tiên nữ thượng giới, tạm thời phải xuống cõi trần. Chủ nhân gia đình này đã thuận cho bọn bay 30,000 đồng vàng mà bọn bay còn đòi được thấy mặt tỉ muội ta thì quả thực là bọn bay chẳng biết điều chút nào! Bọn bay chỉ có đủ phước để được hưởng một trong hai điều bọn bay yêu sách mà thôi! Bây giờ bọn bay đã được thấy mặt tỉ muội ta rồi thì đâu còn phước để được hưởng tiền bạc nữa?" Nghe thấy thế, bọn cướp vội đồng loạt quỳ xuống đất, rập đầu lạy Cát Cân và Ngọc Bản, chỉ trừ tên đầu sỏ chẳng chịu quỳ, cứ đứng yên mà nhìn chòng chọc vào hai người.

Nói xong, Cát Cân dẫn Ngọc Bản vào nhà. Tên đầu sỏ bèn nói:"Nó vọng ngôn đó chứ tiên với cú gì!" Nghe thấy thế, Cát Cân liền quay phắt người lại, nhìn tên đầu sỏ mà hỏi:"Vậy bọn bay muốn gì? Nếu biết điều mà rút lui ngay thì còn kịp, chứ nếu ngoan cố mà đứng lại yêu sách thì chớ trách ta tàn nhẫn!" Đưa mắt nhìn nhau, bọn cướp phân vân chẳng biết nên làm thế nào cho phải.

Bỏ mặc bọn cướp quỳ ở dưới sân, Cát Cân dẫn Ngọc Bản vào nhà, bước lên lầu. Bọn cướp cùng đứng dậy, ngây người nhìn theo. Thấy Cát Cân và Ngọc Bản bước tới lưng chừng cầu thang thì đột nhiên biến mất, bọn cướp kinh hãi, hò nhau bỏ chạy, chẳng dám quay đầu nhìn lại.

Từ đó, hai anh em lại được sống yên vui với vợ đẹp trong cảnh giàu sang.

Đại Khí chẳng thắc mắc chi về lai lịch của Cát Cân và Ngọc Bản, song Đại Dụng thì cứ nghi rằng vợ mình và em dâu chẳng phải là hai tiểu thư thế gia vì chẳng thấy thế gia nào tới Lạc Dương lùng kiếm con gái trốn nhà! Tuy chẳng dám nói cho vợ nghe, song Đại Dụng vẫn nuôi ý đi Tào Châu một chuyến để dò hỏi cho ra lai lịch của vợ và em dâu.

Một hôm, Cát Cân nói với chồng:"Trước kia, thiếp vẫn nói thiếp chẳng có họ! Nay chúng ta đã có con với nhau nên thiếp muốn thú thực với chàng là thiếp họ Ngụy, con gái của Tào Quốc Phu Nhân ở Tào Châu!" Đại Dụng chẳng tin vì nghĩ rằng trước kia, khi còn ở Tào Châu, mình có nghe thấy ai nói gì về một thế gia họ Ngụy nào đâu?

Một hôm, Đại Dụng nói với vợ:"Ta có việc phải đi xa ít bữa, nhờ nàng quán xuyến mọi gia vụ giùm ta!" Cát Cân nói:"Lang quân cứ an tâm mà đi! Mọi gia vụ xin để mặc thiếp lo!" Đại Dụng bèn lên đường đi Tào Châu.

Tới nơi, dò hỏi, được biết ở Tào Châu chẳng có thế gia nào họ Ngụy cả, Đại Dụng càng tin là vợ mình nói xàm! Thế nhưng, khi tới thăm căn nhà trọ năm xưa, thấy trên vách có bài thơ Tặng Tào Quốc Phu Nhân, Đại Dụng lại thắc mắc. Đại Dụng bèn đi tìm chủ nhà mà hỏi:"Trong căn nhà tiểu sinh thuê trọ năm xưa, trên vách có bài thơ Tặng Tào Quốc Phu Nhân. Tiên sinh cư ngụ ở đây đã lâu, hẳn biết Tào Quốc Phu Nhân là ai chứ?" Chủ nhà gật đầu, mỉm cười mà đáp:"Biết chứ! Quý khách có muốn gặp Tào Quốc Phu Nhân không?" Kinh ngạc, Đại Dụng hỏi:"Có thể gặp được sao?" Chủ nhà gật đầu, đáp:"Sao lại chẳng gặp được?" rồi dẫn Đại Dụng ra vườn.

Tới một cây mẫu đơn cao, chủ nhà chỉ cây mà nói:"Đây là Tào Quốc Phu Nhân!" Kinh ngạc, Đại Dụng hỏi:"Sao một cây hoa mà lại được gọi là Tào Quốc Phu Nhân?" Chủ nhà cười, đáp:"Vì nó là cây hoa cao nhất và đẹp nhất ở Tào Châu nên thiên hạ đùa bỡn, phong cho nó lộng danh là Tào Quốc Phu Nhân!" Đại Dụng hỏi: "Cây hoa này thuộc giống nào?" Chủ nhà đáp:"Thuộc giống Cát Cân, trổ hoa màu tím!" Nghe thấy thế, Đại Dụng càng kinh hãi, thầm nghĩ chắc vợ mình là thần của cây mẫu đơn này. Đại Dụng bèn cám ơn chủ nhà rồi lên đường về quê.

Tới nhà, Đại Dụng chẳng dám hỏi vợ về chuyện cây mẫu đơn. Sáng sau, để dò xét tình ý vợ, Đại Dụng cất tiếng ngâm bài thơ Tặng Tào Quốc Phu Nhân. Nghe thấy chồng ngâm bài thơ ấy, đột nhiên Cát Cân tái mặt, nói:"Ba năm trước đây, vì cảm mối tình tương tư của lang quân nên thiếp mới lấy thân mà báo đáp. Nay thấy lang quân đã nghi ngờ thiếp thì chúng ta chẳng thể sống chung với nhau được nữa!" Nói xong, lớn tiếng gọi:"Ngọc Bản!" Lập tức, Ngọc Bản ẵm hai đứa bé tới. Đột nhiên, hai chị em ẵm hai đứa bé, quẳng ra sân. Kinh hãi quá, đưa mắt nhìn theo, Đại Dụng thấy hai đứa bé rớt xuống sân rồi biến mất. Quay đầu nhìn lại, Đại Dụng thấy cả Cát Cân và Ngọc Bản cũng đã biến mất. Lúc đó Đại Dụng mới tự trách mình là tò mò thắc mắc làm chi để cho hai anh em cùng mất cả vợ lẫn con! Hai hôm sau, ở chỗ hai đứa bé rớt xuống, bỗng nảy ra hai mầm mẫu đơn non. Chỉ qua một đêm, hai mầm ấy đã trở thành hai cây mẫu đơn thực cao, đường kính thân cây dài hơn một thước.

Năm sau. Hai cây cùng trổ hoa, một cây trổ hoa màu tím, một cây trổ hoa màu trắng, đóa nào cũng lớn bằng nắm tay, cánh hoa vừa nhiều vừa dày. Đại Dụng đi hỏi những người sành chơi mẫu đơn thì được biết cây hoa màu tím thuộc giống Cát Cân, cây hoa màu trắng thuộc giống Ngọc Bản. Cát Cân và Ngọc Bản là hai giống mẫu đơn quý, khác hẳn các giống mẫu đơn thường.

          Hai năm sau. Hai cây này sinh sôi nảy nở ra nhiều cây con, hoa trổ rợp sân. Đại Dụng bèn đánh hết các cây ở sân đem ra vườn trồng thì thấy mỗi cây lại biến thành một giống mẫu đơn khác, chẳng biết tên chi.

Từ đó, vườn mẫu đơn của hai anh em họ Thường nổi tiếng là vườn hoa đẹp nhất huyện Lạc Dương.

GS Đàm Quang Hưng
Giáo Sư Toán
Trường Đại Học Cộng Đồng Houston, Texas