Viết để tỏ ḷng biết ơn
Lê Phụng Chữ, mẩu người nhân ái khó gặp trong cuộc đời.
NGUYỄN VĂN LAI





Lễ Vu quy của em gái tôi, Nguyễn Thị Lộc, diễn ra ngày
16-10-1969 tại nhà tôi ở Nha Trang. Khi ấy tôi c̣n công tác tại
trường Trung học Kiên Tân, tỉnh Kiên Giang. Tôi đă kịp về dự ngày
trọng đại của đời em, đă theo xe đưa em về Ninh Ḥa. Tối hôm trước
đó, tôi cũng rất vui vẻ tham dự tiệc cưới của hai em tại nhà hàng
Đông Thành, Nha Trang. Tôi đă tham dự như một người kéo màn hay
như một người dọn dẹp sân khấu..
Cho đến năm học 1970-1971, tôi được chuyển về công
tác tại trường Trung học Ninh Ḥa, tỉnh Khánh Ḥa, quê hương tôi.
Bởi phải sắp xếp, bàn giao công việc ở trường cũ, tôi chỉ về nhận
công tác tại trường Trung học Ninh Ḥa vào giữa năm học, lúc ấy là
vào những ngày đầu năm 1971. Chú em rể - ông Phó Quận Ninh Ḥa –
mời tôi ăn ở tại nhà chú, ở ngay ngả ba Ninh Ḥa, trước mặt nhà là
hướng đường lên Dục Mỹ, Ban-Mê-Thuột. Tôi được tạo điều kiện thuận
lợi trong việc ăn ở, đi lại trong quận Ninh Ḥa. Chú em rể c̣n tạo
điều kiện thuận lợi cho cuộc t́nh duyên của tôi sau này, cuộc t́nh
duyên mà vợ chồng chúng tôi cũng “tự xem là tiền định”. Những ngày
Chủ Nhật, những ngày lễ chú em rể tổ chức cho cả nhà đi chơi, lúc
nào cũng mời cô ấy đi cùng; khi th́ lên xă Ninh Thân ăn giỗ, xem
những cánh đồng lúa ánh vàng mùa gặt; khi th́ ra xă Ninh Hải tắm
biển, ăn hải sản. Đầu tháng 10 năm 1971, khi cháu Phụng Minh mới
được 5 tháng 10 ngày, chú Chữ tổ chức đi Dalat, gồm chú cô và cháu
Minh, 2 em gái của tôi, cô Trần Thị Thanh Đàm và tôi.
Xin nói về chuyện t́nh duyên của tôi Lai- Đàm, mà ở
trên, bản thân tôi cũng “tự xem là tiền định”. Chàng trai là tôi,
lang bạt kỳ hồ, 3 năm học ở Đại học Sư Phạm Dalat, 5 năm công tác
tại các trường Trung học ở Cà-Mau, Rạch Giá, ít khi ló mặt về nhà.
Thế mà chọn Ninh Ḥa như là nơi để ḿnh trở về quê hương. Nàng con
gái là cô giáo Trần Thị Thanh Đàm, quê hương ở tận “Xứ Huế”, lại
chọn trường Trung học Ninh Ḥa làm nơi “vào đời”. Ninh Ḥa là nơi
gặp gỡ của duyên và nợ, không biết ai nợ ai. Tôi nhớ có lần anh
Hai tôi (nhân vật được ghi trong “Nhân Duyên Tiền Định”) đi công
tác ở Dục Mỹ, ghé thăm trường Trung học Ninh Ḥa, có nói với anh
Cao Đ́nh Đăi (Giám Học nhà trường), đại ư nhờ anh Đăi lo t́m người
giới thiệu cho tôi. Anh Đăi nói ngay, ai th́ anh ấy lo, chứ ông
Lai th́ dư sức tự lo. Sau này anh Đỗ Lai Vỵ, cũng có thời gian dạy
tai trường Trung học Ninh Ḥa, hay nói nửa đùa nửa thật rằng: “con
người ta” mới vừa ra trường, ông Lai đă “cưa đổ “ ngay. Dẫu thế
nào, trong cuộc t́nh duyên Lai- Đàm, tôi cũng xin cám ơn chú Chữ,
ông Quận Phó tài hoa, chú em rể của tôi, về vai tṛ “ Ông Tơ Bà
Nguyệt “.
Năm 1967, nước Việt Nam Cộng Ḥa tổ chức bầu cử chức
danh Tổng Thống và Phó Tổng Thống, sau đó sẽ tổ chức bầu cử Quốc
Hội Lập Pháp. Dù mới chỉ 26 tuổi, c̣n rất trẻ, tôi cũng đă tham
gia một tổ chức chính trị tại Sai-g̣n. Tổ chức chỉ định tôi làm
Đại Diện cho một liên danh ứng cử Tổng Thống và Phó Tổng Thống tại
Cà-Mau, nơi tôi dạy học, để sau đó ra ứng cử Dân Biểu Quốc Hội Lập
Pháp tại Cà Mau. Liên danh Tổng Thống và Phó Tổng Thống mà tôi đại
diện đạt số phiếu tương đối cao, nhưng không thể vượt được liên
danh Nguyễn Văn Thiệu và Nguyễn Cao Kỳ. Hồ sơ ứng cử Dân Biểu của
tôi vẫn c̣n nằm ở Pḥng Hành Chánh tỉnh An Xuyên (Cà-Mau). Trong
cuộc họp sau cuộc bầu cử Tổng Thống và Phó Tổng Thống, Ban Lănh
Đạo tổ chức tuyên bố không có tiền hỗ trợ cho các ứng cử viên Dân
Biểu. Mặc dù có uy tín tương đối với dân Cà-Mau, nhưng so sánh với
ứng cử viên quân sự, là cựu tỉnh trưởng, địa phương chỉ lấy một
(01) dân biểu, tôi phải rút hồ sơ thôi. Để đại diện cho liên danh
ứng cử Tổng Thống và Phó Tổng Thống, tôi phải làm đơn để Bộ Quốc
Gia Giáo Dục cho phép và ra Sự Vụ Lệnh nghỉ giă hạn không lương
một tháng. Ứng cử Dân Biểu Quốc Hội cũng thế. Các Sự Vụ Lệnh nghỉ
giă hạn không lương này có trong hồ sơ cá nhân của tôi khi được
chuyển về trường Trung học Ninh Ḥa. Chàng Phó Quận Hành Chánh
Ninh Ḥa biết được chuyện tôi toan tính hoạt động chính trị, tôi
đoán là do anh Hiệu trưởng Trần Hà Thanh nói cho biết. Một đôi
lần, chàng Phó Quận khuyên tôi ứng cử vào Hội Đồng Tỉnh Khánh
Ḥa.
Tôi nghĩ với
cương vị Phó Quận Trưởng Hành Chánh, việc vận động các ông Chủ
Tịch xă Quận Ninh Ḥa ủng hộ tôi là điều có thể thực hiện được.
Một hội viên Hội Đồng Tỉnh đương nhiệm ở Dục Mỹ đă đắc cử nhờ sự
vận động của Lê Phụng Chữ đó. Tuy nhiên sau một thời gian suy nghĩ
kỹ, tôi quyết định không đi con đường này. Chữ gợi ư cho tôi ứng
cử vào Hội Đồng Tỉnh lần thứ hai, thấy tôi vẫn im lặng, chàng thôi
luôn.
Sau 1975, sau thời gian khoảng hơn một năm rưỡi
ngưng công tác v́ là giáo sư dạy môn triết học, tôi được Ty Giáo
Dục tỉnh Khánh Ḥa tuyển mới làm giáo viên dạy Anh Văn tại trường
Trung học Phổ thông Hà Huy Tập. Đến tháng 10 năm 1984, tôi được cử
đến phụ trách trường Trung học Cơ sở Năng Khiếu thành phố Nha
Trang, nơi tập trung học sinh giỏi của TP Nha Trang. Cháu Phụng
Minh năm này là học sinh lớp 9 chuyên Anh Văn của Trường. Cháu
thông minh, học giỏi. Năm học sau, cháu đậu vào lớp chuyên Vật Lư
của trường Phổ thông Trung học Chuyên Lê Quư Đôn. Năm 1988, cháu
tốt nghiệp lớp 12. Cháu thi đại học được 26 điểm, số điểm khá cao,
nhưng cháu chỉ được nhận vào trường Đại học Thủy sản Nha Trang,
khoa Cơ khí Tàu thuyền. Tôi bỗng nhớ, hồi dạy tại trường Hà Huy
Tập, có năm tôi là Thư kư Hội đồng trong kỳ thi tuyển vào lớp 10,
khi sắp xếp học sinh theo các Ưu Tiên. Ưu tiên 1 là học sinh con
gia đ́nh cách mạng . . . Các cháu có cha mẹ là ngụy quân ngụy
quyền có cha hoăc mẹ đi cải tạo tập trung được xếp vào diện ưu
tiên 7 (nghĩa là chả có ưu tiên ǵ cả). Nhớ lại điều này, tôi bảo
cháu và mẹ cháu, cố gắng xoay sở đưa cháu vượt biên, chứ c̣n ở
trong nước, cháu chẳng học hành ǵ được; sau này chẳng làm nên
được cái ǵ. Năm 1989, cháu Phụng Minh vượt biên. Chiếc ghe nhỏ
cháu đi bị băo ở gần Philippines, may mắn nhờ tàu của Đệ Thất Hạm
Đội vớt. Cháu và những thuyền nhân được đưa vào trại tị nạn trên
đảo Palawan. Cháu bị kẹt ở đó 4 năm 6 tháng mới được gia đ́nh bảo
lănh sang Hoa Kỳ.

Đọc “Nhân Duyên Tiền Định”, với tư cách người anh,
tôi nghĩ em Lộc của tôi chỉ có GIA Đ̀NH HẠNH PHÚC với chỉ một
người là anh LÊ PHỤNG CHỮ.. Nếu . . . (sau chữ nếu là những ǵ
không có thực trong đời) với một người khác: PV. hay LNC., ngay
cả với người bạn rất thân của tôi ở Dalat là Hưng (được đề cập
tới trong NDTĐ., những ngày tháng Lộc học ở ĐH Dalat).
Muôn lời cám ơn chú em rể vô cùng ân cần, chu đáo:
thương yêu vợ, chú em rể tôi thương yêu cả cha mẹ vợ, cả các anh
và các em vợ.

Nguyễn Văn LAI
Nha Trang
- ngày 06 tháng 11 năm 2014