Vào dịp
cuối hè, một số anh em trong nhóm Stars Entertainment Group tai nam Cali
đứng ra tổ chức buổi nhạc thính pḥng tại khiêu vũ trường Majestic. Chương
tŕnh gồm phần đầu là các ca sĩ Ư Lan, Thiên Kim, Hoàng Nam hát nhạc NTM,
phần sau là các ca sĩ hát nhạc yêu cầu. Vũ trường đêm đó đă chật ních,
điều này cho thấy ân t́nh của khán thính giả dành cho nhạc sĩ Ngô Thụy
Miên (NTM) là những lời mến mộ ưu ái hay những đóa hoa tri ân người nhạc
sĩ tài hoa này.
Sau sự thành công tại nam Cali, chị Bạch Hạc, một người có ḷng với âm
nhạc và văn học trên Minnesota phối hợp với các thân hữu đia phương tổ
chức buổi nhạc thính pḥng tại Saint Paul lấy tên “Một Lần Là Măi Măi" để
gây quỹ tương tế cộng đồng, chương tŕnh chỉ hát nhạc NTM, vào ngày
13/09/03, MC là nhà văn Ngọc Thủy từ San Jose bay lên tiếp tay với Bạch
Hạc. Chiều hôm đó có những khuôn mặt sáng giá của âm nhạc Việt Nam như
Khánh Ly, Khánh Hà, Tuấn Ngọc, Trần Thái Hoà và nhiều ca nhạc sĩ khác nữa.
Trước đây người ta vẫn thường tổ chức những buổi nhạc vinh danh người nhạc
sĩ tài hoa này, rồi bây giờ vẫn tiếp tục và có lẽ sẽ c̣n nhiều nữa trong
tương lai.
Duyệt qua tiểu sử NTM mà thi sĩ Trường Đinh bên Anh quốc đă cung cấp cho
tôi th́ có thể cho một cái nh́n khái quát về NTM như sau: - "Nhạc sĩ Ngô
Thụy Miên tên thật là Ngô Quang B́nh, sinh năm 1948 tại Hải Pḥng. Ông tốt
nghiệp năm 1965 tại trường Quốc Gia Âm Nhạc Sài G̣n về hai bộ môn vĩ cầm
và nhạc pháp. Ông bắt đầu viết nhạc từ năm 1963.
T́nh khúc đầu tiên mà Ngô Thụy Miên đă hoàn tất là bài "Chiều Nay Không Có
Em" (1965), đă được giới sinh viên tại các giảng đường đại học và các hội
quán văn nghệ hưởng ứng rất nồng nhiệt. Vài năm sau đó, ông đă cho xuất
bản một tập nhạc đầu tay lấy tựa đề là "T́nh Khúc Đông Quân" do Khắc Hạnh
Ronéo phát hành tại Sài G̣n (1969). Đông Quân là bút hiệu đầu tiên của
nhạc sĩ Ngô Quang B́nh trước khi ông đổi qua bút hiệu mới là Ngô Thụy Miên.
Trong tuyển tập "T́nh Khúc Đông Quân" mà ông đă ghi lời tâm bút thay cho
lời ngỏ trên trang đầu của tuyển tập là những t́nh khúc viết cho bạn bè và
t́nh yêu, trong đó gồm 12 bản t́nh ca: Giáng Ngọc, Mùa Thu Này Cho Em (sau
đổi là Mùa Thu Cho Em), Gọi Nắng (sau đổi là Giọt Nắng Hồng), Dấu Vết T́nh
Yêu (sau đổi là Dấu T́nh Sầu), Cho Những Mùa Thu (sau đổi là Thu Trong Mắt
Em), T́nh Khúc Tháng 6, Nhạt T́nh (sau đổi là Dấu Vết T́nh Yêu), Mây Hồng
(sau đổi là Tuổi Mây Hồng), Gọi Tên Em, Ái Xuân, Mùa Thu Về Trong Mắt Em (sau
đổi là Mắt Thu) và Ngày Mai Em Đi. Ca khúc mới nhất của NTM có tên "Một
Lần Là Măi Măi”
Ông vượt biên vào cuối năm 1978 và đến Mă Lai. Tại trại tị nạn Pulau
Bidong ở Mă Lai ông đă chính thức tŕnh làng tác phẩm mà ông đă miệt mài
viết từ năm 1975 và đă hoàn tất vào năm 1978, là bài t́nh ca "Em C̣n Nhớ
Mùa Xuân" riêng gởi tặng cho người yêu Đoàn Thanh Vân lúc đó đang định cư
tại Mỹ Quốc. Năm 1979 ông sang Montreal, Gia Nă Đại. Tại đây ông đă gặp
lại và lập gia đ́nh với Thanh Vân vào cuối năm 1979. Vào khoảng đầu năm
1980, ông di dân sang Mỹ và định cư tại California. Ông tốt nghiệp kỷ sư
điện toán năm 1981, và hiện đang làm chuyên viên cố vấn trong ngành điện
toán tại thành phố Olympia thuộc tiểu bang Washington".
Khi nói về NTM không ai phủ nhận anh NTM có những bài t́nh ca mà tôi cho
là “tuyệt chiêu” trong ngôn ngữ của con tim thật sự rung động. Có một nhận
xét từ người bạn tôi bảo rằng âm nhạc NTM chứa đựng chất lăng mạn, chịu
ảnh hưởng thơ Nguyên Sa. Tôi nghĩ chỉ đúng phần nào đó khi anh phổ thơ
Nguyên Sa. Thơ Nguyên Sa nếu đứng riêng vẫn tuyệt vời, duyên dáng như
trong bài “Tuổi 13”:
“Trời hôm nay mưa
nhiều hay rất nắng
Mưa tôi trả về bong bóng vỡ đầy tay
Trời nắng ngạt ngào tôi ở lại đây
Như một lần hiên nhà nàng dịu sáng
Trời hôm ấy 15 hay 18
Tuổi của nàng tôi nhớ chỉ 13
Tôi phải van lơn ngoan nhé! Đừng ngờ
Tôi phải van lơn ngoan nhé! Đừng ngờ
Áo nàng vàng Anh về yêu hoa Cúc
Áo nàng xanh Anh mến lá sân trường
Sợ thư t́nh không đủ nghĩa yêu đương
Anh thay mực cho vừa màu áo tím ...”
Những
từ ngữ ví von tượng h́nh vô cùng độc đáo, vô cùng dấu yêu như: mưa rơi
bong bóng vỡ , áo nàng vàng th́ yêu hoa cúc, c̣n nếu áo xanh th́ mến lá
sân trường,...
Nhạc Ngô Thụy Miên nếu đứng riêng cũng không kém chất lăng mạn, trữ t́nh
như khi người ta yêu nhau, người ta dâng hiến trao nhau tất cả từ con tim,
nụ hôn truyền cảm, bờ môi ngọt lịm, rồi quà cáp, sính lễ hôn nhân, ngày
tháng nhớ nhung, ... và cho em luôn cả mùa thu yêu đương, cái sắc thái độc
đáo, cái lăng mạn ngất ngây tuyệt vời ấy đă đưa bài ca “Muà Thu Cho Em”
lên hàng top hit, và bài t́nh ca này được trang trọng đi vào vườn văn học
Việt Nam ghi nhận tên tuổi NTM, mà phải chăng lời bài ca mang chất thơ do
chính NTM sáng tác.
Do vậy khi thi ca Nguyên Sa cộng hưởng với âm nhạc NTM th́ sự giao duyên
này là một cuộc hôn phối trường cửu mà chúng ta đă nghe nhiều bài giao
duyên như “Paris Có Ǵ Lạ Không Em”, “Tuổi 13”, “Áo Lụa Hà Đông”, “Nắng
Paris, Nắng Sài G̣n”, “T́nh Khúc Tháng 6”, “Tháng 6 Trời Mưa”,... Sự giao
hưởng này làm thăng hoa sự tuyệt tác thơ và nhạc cho kho tàng văn học mà
thôi.
Nhà văn Nguyễn Đ́nh Toàn nhận xét về NTM trong một bài viết cũ như sau: -
“Trong những ca khúc mà Ngô Thụy Miên viết cả lời ca, ông đă cho người ta
thấy, ông đă mở những cánh cửa thế giới riêng của ḿnh. Ngô Thụy Miên đang
ở độ chín để sáng tác. Hy vọng ông sẽ c̣n mang đến cho người nghe nhiều ca
khúc mới, lạ khác nữa. Phổ thơ Nguyên Sa là một giai đoạn. Ngô Thụy Miên
vẫn c̣n có thể tiếp tục làm công việc này, nếu ông c̣n t́m thấy sự đồng
điệu trong những bài thơ khác của Nguyên Sa. Kosma phổ rất nhiều thơ của
Prévert. Nhưng Kosma vẫn cứ là Kosma và Prévert vẫn cứ là Prévert, nếu
không muốn nói đó là một cuộc hôn phối tuyệt đẹp giữa thơ và nhạc.”
Hăy nghe những lời trần t́nh nồng nàn, khi con tim NTM t́nh tự gửi cho chị
Đoàn Thanh Vân trong nhịp tim chao đảo với những nhung nhớ đă mang người
về dĩ văng của mùa xuân yêu đương, dĩ văng không nhạt phai cho tâm tư lắng
đọng trong trí tưởng qua bài t́nh ca tuyệt tác “Em c̣n nhớ mùa xuân”, một
top hit mà tôi vô cùng thích. NTM viết về mùa xuân yêu đương và kư ức Sài
G̣n từ những nhà hàng ḥ hẹn sang pḥng trà, những hộp đêm đến quán cơm Bà
Cả Đọi, mời bạn đọc:
“Rồi đến là những mùa Xuân của tuổi trẻ, của những háo hức, đợi chờ, của
những môi hôn vội vă, ṿng tay quấn quít trao nhau trên đường phố thân
thương, quán hàng quen thuộc. Em nhớ không, La Pagode, Givral của những
sáng hẹn ḥ, Hoàng Gia, Pôle Nord của những chiều đưa đón, dạo phố tết
Nguyễn Huệ, Lê Lợi tấp nập người qua, và những tối ghé quán Bà Cả Đọi, rồi
Đêm Mầu Hồng. Cái không khí ấm áp tràn đầy t́nh thương của quê hương đó,
làm sao có thể ngờ được chỉ trong vài tháng đă chỉ c̣n để lại một mùa Xuân,
một mùa Xuân cuối cùng của những đổi thay, những mất mát, tan tác cho cả
một thế hệ trẻ chúng ta..."
“Em có bao giờ c̣n
nhớ mùa Xuân
Nhớ tháng năm xưa của tuổi dại khờ
Nhớ tiếng dương cầm giọng hát trẻ thơ
Có thấy bơ vơ ngày tháng đợi chờ
Nơi ấy bây giờ c̣n có mùa Xuân
Có dáng nghiêng nghiêng nụ cười thật gần
Có mắt nai vàng ngời sáng t́nh xanh
Em có bao giờ thấu cho ḷng anh..."
Trong
cái kư ức tuyệt vời xưa hiện về những ngày khi tôi c̣n mài đáy quần trên
ghế nhà trường Petrus Kư mà nhiều lần tôi như con mọt sách thường lân la,
lai văng tại các tiệm sách trên đừờng Lê Văn Duyệt góc trường Nguyễn
Khuyến, rồi ghé vào nhà sách Thanh B́nh của gia đ́nh anh trên đường Phan
Đ́nh Phùng, nơi có trường tiểu học Aurore, tôi ghi nhận những ḍng văn mà
NTM viết trong bài “Quê hương và Nỗi nhớ” như những lời tâm sự:
“Rời Hải Pḥng vào miền Nam, bố mẹ tôi đă chọn thành phố Sài G̣n, đường
Phan Đ́nh Phùng để xây dựng lại tiệm sách Thanh B́nh làm nơi sinh sống.
Tại đây tôi lại có dịp nh́n thấy những chiếc tầu sắt khổng lồ với những
ống khói cao ngất, phun ra những tàn khí bụi than mù mịt bầu trời. Nhà tôi
ở gần góc đường Cao Thắng, trước cửa trường mẫu giáo Aurore. Tôi c̣n nhớ
trên đường Cao Thắng, thật là một sự t́nh cờ trùng hợp, cũng có một ḷ
bánh ḿ, là nơi cuối tuần tôi hay ra mua bánh về cho cả nhà ăn sáng với
thịt nguội. Ngoài ra c̣n có 2 rạp chớp bóng Việt Long (sau là Văn Hoa Sài
G̣n) và Đại Đồng. Ngôi chợ rất gần nhà là chợ Vườn Chuối mà thỉnh thoảng
mẹ tôi cho đi theo để xách rỏ thức ăn về cho mẹ...”
Trong cái kỷ niệm nhắc nhỡ về quê hương nơi anh chào đời, NTM tâm t́nh
tiếp:
“Tôi sinh ra tại Hải Pḥng, một thành phố ở miền Bắc Việt Nam, cũng là quê
hương, là nơi sinh trưởng của 2 người nhạc sĩ tôi yêu quí nhất, Văn Cao và
Đoàn Chuẩn. Nếu Văn Cao là người nhạc sĩ tôi quí trọng nhất, không phải
chỉ về những đóng góp của ông vào vườn hoa âm nhạc Việt Nam, mà c̣n về tác
phong, đời sống cá nhân ông, th́ Đoàn Chuẩn là người tôi yêu thích nhất
với những t́nh khúc bất hủ, và những đóng góp lớn lao của ông vào việc tạo
dựng một ḍng nhạc t́nh tự, lăng mạn nhất của nền tân nhạc Việt Nam chúng
ta. Qua Đoàn Chuẩn, tôi đă yêu mùa Thu, đă sáng tác nhiều nhạc phẩm về mùa
Thu, và vẫn mơ một ngày nào đó sẽ có dịp trở về thăm mùa Thu của ông...". Đất nước hiện nay NTM chưa có sự chọn lựa cho sự trở lại, niềm ước mong đó
với cố hương muôn thuở vẫn là mối u hoài. Tôi đọc và hiểu ư văn của NTM
khi anh nh́n về khía cạnh đạo đức gia đ́nh, sự chung thủy của nhạc sĩ Văn
Cao.
Năm 1996, NTM cho ra bài ca “Riêng Một Góc Trời”, bài ca cho thấy khi t́nh
lên cao điểm, t́nh nhiều nhớ nhung, một góc trời yêu thương bàng bạc, khi
người yêu xa cách c̣n đâu nụ hôn say mơ, hay chỉ c̣n là nỗi cô đơn ră rời:
"T́nh yêu như nắng, nắng đưa em về, bên gịng
suối mơ
Nhẹ vương theo gió, gió mang câu thề, xa dời chốn xưa
T́nh như lá úa, rơi buồn, trong nỗi nhớ
...
Em đă xa xôi, tôi vẫn chơi vơi, riêng một góc trời
Người yêu dấu, người yêu dấu hỡi
Khi mùa xuân vội qua chốn nơi đây
Nụ hôn đă mơ say, bờ môi ướt mi cay, nay c̣n đâu
...
Là chia cách đôi nơi, là hạnh phúc ră rời, người ơi
Một mai em nhé, có nghe Thu về, trên hàng lá khô
Ngàn sao lấp lánh, hát câu mong chờ, em về lối xưa
Hạ c̣n nắng ấm, thấy ḷng sao buốt giá
Gọi tên em măi, trong cơn mê này, ḿnh nhớ thương nhau"
Ngay
năm sau đó NTM lại cho ra một bản t́nh ca tôi rất thích là “Một Đời Quên
Lăng”. Lời nhạc NTM đặt vẫn dịu dàng yêu thương, vẫn bâng khuâng, dạt dào
con tim, vẫn lâng lâng hồn thổn thức:
"Người đến bên tôi, tim tôi chơi vơi, hồn tôi
ră rời
Giọng nói năm xưa, nụ cười ngày nào nhẹ vương tà aó
Bài thánh ca đêm, nhạc mềm hiu hắt
Êm bờ vai, dịu dàng ngây ngất
Hạnh phúc trong tay, một thời mơ ước, gối mộng xa bay
Người đă yêu tôi, thương trao đôi môi vùng ân ái này
Một thoáng mây bay, trong cơn mê say gọi tên người măi
...
Một kiếp xa xôi, một đời quên lăng
Em c̣n yêu tôi"
Năm
nay 2003, NTM cho ra một sáng tác mới mà buổi nhạc thính pḥng trên
Minnesota lấy làm chủ đề là “Một Lần Là Măi Măi”. T́nh nào lỡ trao em về
tà áo xôn xao hay con tim mang vết thương t́nh ái...
"T́nh
lỡ trao em ngày nào nắng đă xôn xao hát trên tà áo
T́nh ngỡ cho em dài sau ái ân nồng dấu mắt cười đêm thâu
Ngày tháng trôi qua miệt mài nắng có phôi phai vết thương t́nh ái
Đời măi xuôi theo ḍng sông cuốn theo biển sóng trôi cuộc t́nh hồng
Một lần là héo úa một trời là tiếc nuối khôn nguôi là chơi vơi nỗi nhớ
Mây ơi có thương cho lời cuối xót xa chi hờn dỗi vấn vương hạt mưa rơi
Một lần là nước mắt một thời
Một lần là ră nát người ơi
Xa em măi măi... "
Tóm lại âm nhạc NTM rất đa dạng như thể loại phảng phất nét yêu đời, trẻ
trung, vui tươi như: “Muà Thu cho Em”, “Tháng Giêng Và Anh”, “Tuổi Mây
Hồng”, “Ái Xuân”, “Paris Có Ǵ Lạ Không Em”,..., hay loại nhạc nhuốm nỗi
sầu vơi của kỷ niệm như: “Riêng Một Góc Trời”, “Em c̣n Nhớ Mùa
Xuân”,”Giáng Ngọc ”, “Ở Nơi Nào Em C̣n Nhớ”, “Trong Mắt Em Là Biển Nhớ”,...,
hoặc loại buồn năo nề, da diết, thương tâm như “Thu Khóc Trên Ngàn”, “Giọt
Nước Mắt Ngà”, “Niệm Khúc Cuối”,“Nỗi Đau Muộn Màng”, “Một lần Là Măi Măi”,...
Nhận xét về NTM, thi sĩ Trường Đinh đă phát biểu như sau: "Ngô Thụy Miên,
của mặt trời thức và ngủ, trong khiêm tốn và nhă nhặn, với nụ cười rất trẻ,
từ trái tim và tâm hồn măi nâng niu và trân quư những kỷ niệm thời gian...".
Riêng thi sĩ Nghiêm Xuân Cường nhận xét về NTM như sau: “Con người ngoài
đời của anh NTM có lẽ cũng giống như những h́nh chụp hoặc trong các video
ca nhạc Ngô Thụy Miên, anh rất b́nh dị và trầm mặc, cởi mở và khiêm nhường.
Ít ai trong chúng ta lại không có trong kư ức một câu nhạc nào đó của NTM,
hay nói đúng hơn, ít nhất là vài đoạn nhạc liên hệ tới một khoảng thời
gian êm đềm nào đó của tuổi trẻ của ḿnh. Riêng về cá nhân anh NTM, là
người yêu nhạc của anh trên 30 năm nay từ lúc c̣n ở trung học và tôi quen
biết anh được khoảng 10 năm nay, anh luôn luôn đối với tất cả mọi người
với một thái độ khiêm cung, dễ mến và có một tấm chân t́nh hết sức rộng mở
với tất cả các nét nhạc của những nhạc sĩ khác, điều mà tôi cho là NTM như
viên ngọc quư như là mẫu mực của con người nho nhă đầy phong ca’ch nghệ sĩ".
Trong một chương tŕnh Thúy Nga phát thanh tại nam Cali, ca nhạc sĩ Trọng
Nghiă đă nhận xét là: “NTM là người nhạc sĩ hiền ḥa về cá tính và khiêm
nhường về phong cách”.
Nói
tới âm nhạc NTM là nói đến những t́nh tự ngọt ngào chân chất, những ḍng
nhạc NTM chuyên chở chúng ta về không gian cũ của quê hương có Sài G̣n
trong giấc mơ xa xưa, những bản t́nh ca bất hủ của NTM đem chúng ta về
giai đoạn đă qua, của một thuở có nắng Sài G̣n của “Áo Lụa Hà Đông”, của
mùa thu ngày cũ khi d́u nhau trong dĩ văng êm ả đầy nhớ mong, về khung
trời kỷ niệm dấu yêu có “Mùa Thu cho Em”. Vâng, âm nhạc NTM đă toả hiện
nét ấp ủ những yêu thương bất tận, là tiếng nói của những con tim xao
xuyến khi yêu nhau, là lời dịu dàng nhất, đầm thắm nhất, đắm say nhất của
một đời để yêu và một đời tưởng nhớ miên viễn thiên thu. Nói với đời, nói
với tất cả khán thính giả ái mộ NTM, anh tâm sự : “Tôi chỉ xin được nhớ
đến như một người viết t́nh ca không hơn, không kém”. Anh đă tạo cho ḿnh
một vị thế đặc biệt trong đời sống, người nghệ sĩ với cá tính ḥa nhă với
mọi người, và là một con người đa cảm khi viết nhạc, nhưng rất thủy chung
với gia đ́nh. Anh như tấm gương soi phản chiếu hai h́nh ảnh tổng hợp của
Văn Cao và Đoàn Chuẩn. Vâng, cái đức tính khiêm tốn, khoan thai, dịu dàng
và thủy chung đó đă tạo cho NTM là NTM của sự độc đáo.
Với
ngần ấy đóng góp cho đời sống và cho kho tàng âm nhạc Việt Nam, xin cám ơn
người nhạc sĩ tài hoa Ngô Thụy Miên mà anh Trọng Nghiă cũng như Trường
Đinh, Nghiêm Xuân Cường đă cho lời nhận xét như là một khuôn mẫu đáng quư.
Việt Hải, Los
Angeles