MỘT SỐ BÀI THƠ ĐƯỢC CHO LÀ CỦA NGUYỄN TRÃI LÀM TRONG GIAI ĐOẠN SANG TRUNG QUỐC Dương Anh Sơn

   

 

 

Bài 101 :
 

 

GIANG TÂY

江 西

 

Tự cổ Hồng Đô xưng thắng địa,                自古鴻都稱勝地

Kim triêu khách lý tạm tương qua.              今朝客裡暫相過

Yên thu Nam Phố tình quang hảo,               煙收南浦晴光好

Nhật lạc Tây Sơn mộ cảnh gia (giai)           日落西山暮景佳

Cáo kiết thành phong lân tục bạc,               告訐成風憐俗薄

Từ chương hữu học trúng khoa đa.            詞章有學中科多

Tinh Dương thiết trụ kim do tại,                   旌揚鐵柱今猶在

Bi khắc thiên niên tiển dĩ hoa.                      碑刻千年蘚已花

 

DỊCH THƠ:

 

Giang  Tây

 

Hồng Đô tiếng đẹp từ xưa,

Sáng nay khách tạm ghé qua dọc đàng.

Khói tan Nam Phố trời quang,

Trời buông, cảnh đẹp chiều tàn Núi Tây.

Kiện, thưa thói xấu tiếc thay,

Học theo sách vở đỗ đầy khoa thôi!

Tinh Dương trụ sắt còn nơi,

Rêu lan bia khắc ngàn đời đốm hoa.

 

DỊCH NGHĨA:

 

Vùng đất Hồng Đô từ xưa đã nổi tiếng – Sáng nay, người khách trên đường đi tạm ghé qua đây – Lúc khói đã tan hết, Nam Phố trời quang tạnh và đẹp - Mặt trời lặn xuống Tây Sơn, cảnh chiều xinh xắn - Việc kiện cáo tiếc là thành thói xấu - Học theo sách vở khiến nhiều người đỗ đạt - Trụ sắt của Tinh Dương vẫn còn – Bia khắc ngàn năm rêu đã thành đốm hoa.

 

CHÚ THÍCH:

 

-     江西 Giang Tây: còn gọi là Hồng Đô, nằm phía nam s ông Trường Giang, có nhiều danh lam thắng cảnh và đặc sản như gốm sứ.

-     南浦 Nam Phố: (bến sông phía nam): tên một bến thuyền ở Nam Xương.

-     煙收 yên thu: khói hết, khói đã tản đi, khói tan hết.

-     西山 Tây Sơn: nằm phía tây Nam Xương.

-     晴光好 tình quang hảo: trời lạnh, đẹp trời.

-     告訐 cáo kiết: thưa kiện và chỉ trích nhau.

-     憐俗薄 lân tục bạc: tiếc là thành thói xấu (tục bạc: thói tục xấu) không được hay đẹp.

-     旌揚 Tinh Dương: người người đời Tần cho dựng một trụ sắt ở cửa Quảng Nhuận Nam Xương không rõ mục đích gì. 

 

 

Bài 102 :

 

ĐỀ LƯ THỊ GIA PHỔ

題盧氏家譜

 

Tích khánh nguyên lai tự hữu ki (cơ)            積慶原來自有基

Súc hoành phát cự khả tiên tri.                   畜宏發鉅可先知

Thi thư tuấn trạch phương du viễn              詩書浚澤芳逾遠

Trung hiếu truyền gia huấn vĩnh di.              忠孝傳家訓永貽

Thủy mộc tất tùng nguyên bổn thủy             水木必從原本始

Hoàng kim hà dụng tử tôn di.                      黃金何用子孫遺

Phần hương nhất độc công gia phổ,          焚香一讀公家譜

Túc túc linh nhân khởi kính ti (tư)                 肅肅令人起敬思

 

DỊCH THƠ:

 

Đề gia phả họ Lư

 

Cội nguồn nền phúc chứa đầy,

Dưỡng nuôi có thể lớn dày đoán ra.

Sách, thơ hương tỏa thêm xa,

Hiếu, trung dạy dỗ truyền nhà mãi sau.

Nước, cây hẳn gốc ban đầu,

Để vàng con cháu, nào d ùng làm chi!

Đốt hương, đọc sách ông ghi,

Khiến người nghĩ ngợi, nể vì dấy lên.

 

DỊCH NGHĨA:

 

Chứa đầy phúc cội nguồn là phải có nền móng - Biết nuôi dưỡng sẽ lớn to, có thể đoán trước – Thơ và sách vở thấm sâu, hương thơm càng tỏa đi xa - Đức trung và đức hiếu là nếp nhà, để lại dạy dỗ mãi về sau - Nước và cây tất phải theo nguồn cội ban đầu - Để vàng cho con cháu làm chi ! - Đốt hương, đọc gia phả của ông - Khiến lòng d ấy lên sự nể vì và kính trọng con người ấy.

 

CHÚ THÍCH:

 

-     積 tích: chứa nhiều, góp lâu.

-     慶 khánh: vui mừng, phúc, tốt đẹp.

-     基 ki: nền nhà, gốc rễ.

-     畜 súc: vật nuôi trong nhà, nuôi dưỡng.

-     鉅 cự: to lớn, thép cứng.

-     浚澤 tuấn trạch: mưa móc thấm sâu, tỏa đượm đầy khắp.

-     芳逾遠 phương du viễn: hương thơm càng tỏa đi xa.

-     訓 huấn: dạy dỗ, lời nói có khuôn phép.

-     必 tất: tất nhiên, hẳn nhiên, quả nhiên. Lời khẳng định.

-     貽 di: để lại, tặng cho.

-     遺 di: rơi mất, quên mất, để lại (di chúc).

-     公 công: ông, cách gọi tôn kính với người trên, công việc, chung.

-     肅肅 túc túc: cung kính, trang nghiêm.

-     敬 kính: nghiêm túc, trang nghiêm, cung kính, kính nể.

 

 

 

 

 

 

 

---

Dương Anh Sơn
 Giáo Sư Triết học

Trung học Ninh Hòa