|
K
H
I
T
Ô
I
M
Ư
Ờ
I
T
Á
M
Bất ngờ đến
khó tin, khi trong tay cầm món quà độc đáo. Tấm bảng danh dự của năm cuối
Trung Học màu cam đậm niên khóa 1974 – 1975 của trường Trung Học Ninh Ḥa.
Hàng tên được viết bằng bút lông đậm nét.
Ba mươi năm,
thật quá ngắn ngủi cho một ngọn núi, một ḍng sông, một cây cổ thụ, dẫu
biết rằng trăm năm dâu bể biến dời. Nhưng ba mươi năm cho một đời người,
có khi là quá dài phải không bạn? Nhất là khi mà số phận ấy lại ở trong
những thay đổi quá lớn, quá đột ngột ở cái tuổi mười tám. Một sáng mai
thức dậy hoảng hốt trước sự thay đổi chưa kịp định h́nh, âu lo và mất
phương hướng. Trước những thứ, những con người mang tư tưởng xa lạ, vẫn ăn,
vẫn thở mà sao cuộc sống bị trộn lẫn lên như nồi lẫu đến hồi kết thúc, mặc
cho những tính toán giả định, ḍng chảy cứ trôi đi như lũ quét bất chấp
tất cả, cuốn mọi người theo nhịp sống mới, buổi giao thời như một vết cắt
ngọt vào tuổi mười tám của tôi, cành cây non tơ mới hôm qua thôi giờ đă
héo quắt trước ngọn gió lạ lùng. Những đêm đi dạy b́nh dân học vụ, về trên
đường khuya, bao quanh là sự trống rỗng và niềm cô độc. Tôi mất đi nhiều
người thân thương bằng mọi hoàn cảnh, trong tôi có một nỗi đau vô h́nh
không diễn tả được, như khối Rubic bị vặn vẹo bởi bàn tay ngu dốt cứ xáo
trộn măi mà chẳng thể định h́nh.
Tôi ao ước là núi để có thể đứng yên
một chỗ, nhưng là người nên tự nhiên lớn lên - Một cách đơn giản tôi được
vào học trường Cao Đẳng Nha Trang – Sau khi thi rớt Đại Học Sư Phạm Sài
G̣n – Ba má tôi rất mừng v́ tôi sẽ được nhà nước nuôi trong hai năm, hết
phải đi trong đêm khuya khoắt để công tác này nọ với đám thanh niên xa lạ,
phần nữa thoát khỏi đôi mắt ỡm ờ của một chàng bộ đội miền Bắc, đóng quân
gần nhà cứ "dân vận" bằng cách xách nước, chẻ củi cho ba.
Cuối năm 1975
tôi vào nội trú của Lasan Bá Ninh ở Nha Trang - Lầu II, một pḥng lớn, dài,
tháo hết vách ngăn, sắp hai dăy giường tầng, chứa khoảng năm mươi người,
từ nhiều miền về học - Từ 5 giờ sáng dạy tập thể dục, nhận một ổ bánh ḿ
không, rồi đi học, trong giờ nghỉ, pḥng nội trú ồn ào không chịu được,
nhất là vào giờ cơm, tiếng chân đi từng nhiều pḥng ḥa với âm thanh của
muỗng, đũa gơ vào chén (mỗi người tự giữ chén của ḿnh) kéo dài đến pḥng
ăn. Nói chung là lần đầu tiên danh từ "tập thể" được thể hiện rơ nét nhất
trong suy nghĩ của tôi với mọi khía cạnh – Từ 5 giờ sáng đến 21 giờ là ḥa
trong tập thể, trừ những ngày nghỉ hoặc trốn giờ tự học hằng đêm, chui qua
hàng rào. Đi rong ra biển, v́ không thể nào tập trung học trong khi sóng
biển cứ vỗ ́ ầm bên tai - Chọn một chỗ ngồi trên cát, biển ngoài kia đen
thẩm bao la, vô vàn những ngọn đèn, sắp thành hàng cuối biển, nhấp nháy
nhấp nháy, sóng lần lượt chạy vào bờ, đều đặn, những chỗ có ánh điện đường
hắt tới lấp ḷa trong đêm. Người bạn đi cùng chỉ vu vơ lên trời bảo, kia
là ngôi sao thánh giá, cầu nguyên đi …cầu nguyện ǵ bây giờ, trong lúc này
ḿnh c̣n có thể ao ước ǵ nữa đây? Bọn ḿnh đă được sắp lên băng chuyền
phải trượt đi thôi, vô vọng và không cưỡng lại được. Bạn bảo: Th́ cầu
nguyện cho t́nh yêu của ḿnh đi …, hoặc sẽ gặp được Bạch Mă Hoàng Tử …Tớ
chẳng muốn cả hai, câu nguyện vô ích thôi v́ Chúa và Phật đă bỏ loài người,
nên loài người phải đón nhận sự thống khổ. Ai nói? Trịnh Công Sơn. Mày bị
mê hoặc bởi những thứ "dớ dẩn", cứ trốn học ngồi hàng giờ nh́n biển thật
vô ích, lớp phó sẽ đọc tên mày dưới cột cờ cho coi - Vậy th́ tao cầu
nguyện cho lớp phó hoặc chân …
Biển và khu nội trú, mới có mấy tháng mà
cứ như ở đây lâu lắm rồi. Nh́n biển thêng thang, ai lại không ao ước cho
ḿnh một cánh buồm để ra khơi, bên kia chân trời liệu có những thứ ḿnh ao
ước? Rồi có một buổi sáng tôi suưt chết đuối v́ bơi dở ẹt, mà nghĩ ngợi
lung tung, bị sóng nhồi ra hơi xa không vào được, may mà có D. lớp Hóa kéo
vào.
Năm học sau có
một tháng lao động. Khai hoang ở Khánh Ḥa để làm khu kinh tế. Cắm trại
giữa rừng, bên con suối thơ mộng, ṿm cây che âm u. Đêm không ngủ được v́
cái vạt nằm toàn mấu tre, lều trại trống hoắc bốn bề. Ở nhà đêm khó ngủ
th́ hát ca, đọc, viết, c̣n ở đây cấm tất, thành ra đêm dài vô tận – Nh́n
ra chung quanh cây cối dây leo chằng chịt. Có bao nhiêu quần áo đem lót
dưới lưng cho đỡ đau, cái mền đem theo chẳng đủ xua hơi lạnh của núi rừng
nguyên sơ, nằm co như con sùng ra khỏi mặt đất, nh́n vào màn đêm, đôi khi
gặp ánh sáng xanh lét của mắt con vật ǵ, chẳng biết xa, gần, cảm giác sợ
hăi lạnh buốt tay chân, ngồi dậy tựa góc trại, nước mắt lặng lẽ trong bóng
tối. Xin cho nhỏ lại tuổi mẫu giáo hoặc thành bà già xem ra sao? Ôi cái
tuổi mười tám sao hụt hẩng, vật vờ thề kia? Có những lời chưa kịp nói,
những điều chưa kịp làm, chưa kịp nghĩ, mà giờ đây ngồi giữa núi rừng,
nh́n đống lửa cháy lách tách từ những khúc cây lớn, rả ra những mẫu than
hồng rực, chỉ thiếu bầy người ngồi quanh bếp lửa thuở hồng hoang. Thèm một
cốc cà phê nóng nhưng ngại bị phê b́nh nên không dám dậy.
Một tuần, sau
lao động ở rừng về, buổi sáng dậy tay chân rả rời, người bừng bừng như vừa
bị ai rượt đuổi một đoạn đường dài. Viết đơn xin nghỉ học, khu nội trú
vắng lặng, ổ bánh ḿ ai để trên quyển sách – cái đầu càng lúc càng đau,
giống sợi giây đàn rung lên mỗi lúc mỗi nhanh, mắt díu lại, bắt đầu nôn ói,
miệng đắng ngắt, đến bao lâu không biết, âm thanh bao la nghe như gần như
xa. Một giọng nó rơ to:
"Kêu xích lô, bệnh viện, sốt át tính
…"
Một tuần sau, tôi được về nhà dưỡng bệnh,
sống chết chỉ là gạch nối mong manh. Sống chẳng dễ mà chết cũng chẳng dễ -
Ba nói nhờ kháng thể sốt rét từ lúc ở Lâm Đồng nên qua khỏi. Mười chín
tuổi là vậy, biết sơ một chút cảm giác về cái chết – Và sau đó lại là
những ngày lang thang bờ biển, viết vào lưng b́a vở.
Bắt đầu cho
tháng tám
Em vẫn c̣n
một nỗi buồn
Em vẫn nhớ
lần biệt ly
Trời mưa
thay em khóc
V́ chẳng ai
nói lời từ giă
Buổi anh đi
…
Q. hỏi. Anh nào đây?
- Tưởng tượng thôi
- Cần ǵ tưởng tượng, tao thấy mấy túi trái cây gởi cho mày, mày có trả
lời trả vốn ǵ không?
- Ăn rồi tính.
Thời gian này nhiều biến động quá, cuộc
sống chung quanh và tôi cứ lộn tùng phèo. Chủ nhật về Ninh Ḥa càng buồn
hơn, bạn bè tan tác, vài đứa khác lớp tới chơi, nấu chè, đàn hát, khuya
không ngủ được, ngồi ở hàng hiên tự hỏi. Sao thời khắc lịch sử lại rơi vào
cái tuổi mười tám của ḿnh, có thể sớm hơn hoặc trễ hơn vài năm kia mà.
Đem cái đầu có một mớ kiến thức cũ lấp vào cái miệng mới, rồi phát ra
nhiều điều mà tự thấy dối trá, đau đớn cứ thể ṿ xé tâm hồn.
Trở lại trường Cao Đẳng học cái nghề ngẫu
nhiên, thôi cứ để ḍng nước tự nó chảy về phía trũng, đâu phải lúc nào
muốn cũng được, không thích dạy học lại làm cô giáo, cô giáo nghiêm trang
nghĩ mà chán chết.
Một ngày, người trực khu nội trú nhắn lên
có người gặp, đang định trốn v́ sợ bọn quỉ lớp khác chọc phá – Q. ra cửa
sổ nh́n xuống và thông báo. Người lạ! Tôi nh́n theo và ba chân bốn cẳng
chạy xuống thang lầu.
- Thưa thầy mới tới.
- Thầy nghe mấy đứa nói em bệnh nên ra thăm.
Nước
mắt ơi! mi không được trào ra, ai lại khóc vô duyên vậy. Cảm giác bị quên
lăng, trơ trọi của một phế tích làm tràn lên chút tủi thân – Hai thầy tṛ
đứng chơ vơ ở chân cột cờ. Thầy nói:
"Chắc thầy sẽ nghỉ dạy về quê làm rẫy.
Sự thay đổi mang nhiều phức tạp, có khi phù hợp với người này lại không
phù hợp với người kia".
Thôi! vậy là tôi xa thêm một niềm thương
mến, một chỗ b́nh an, t́nh thấy tṛ tuy ngắn ngủi chưa đầy niên học, nhưng
mà sao lại ra đi trong lúc này, lúc mà mọi trật tự bị đảo lộn của thời kỳ
hổn mang, tôi cần có một bàn tay an ủi. Làm sao ngăn được cơn gió lớn đang
thổi tới. Thầy giáo dạy môn Triết của tôi đứng đó vô vọng và cô đơn.
Suốt đêm suy nghĩ, phải gửi cho thầy cái
ǵ làm kỷ niệm, có thể chẳng c̣n gặp lại về sau. Sáng sớm, qua nhà thầy
trọ, gửi cho thầy tấm bảng danh dự, năm học thầy chỉ đạo lớp 12, nh́n nó
thầy có thể nhớ lại lớp học đó và mái trường cũ - Mặt sau bên góc phải
viết:
- Thầy kính mến. Trong những ngày xưa có một lớp học, em thấy nó rất dễ
thương và em mong rằng thầy cũng nghĩ là nó rất dễ thương.
- Hôm nay. Cả em và thầy, có lẽ như những con c̣ng,
đă đi bằng bước chân ngang, xiêu vẹo và xa lạ - Nhập cuộc, mùa hội đời …
11.07.1967 H.T.T.H
Quà thầy cho tôi là bài thơ, h́nh như được
viết rất nhanh, trên tờ giấy rời. Tôi đă mất nó trong những năm dạy học từ
chỗ nọ qua chỗ kia, nhưng đă kịp thuộc và chép vào sổ tạp ghi.
Đề tặng người học tṛ cũ
–
13.7.1976
- Sáng em cho lại dấu hồng
Ḷng ta nghe chút ngọt nồng
tưởng quên
Hôm nào nắng nhẹ mới lên
Dăy bàn áo trắng nghe tên ḿnh
buồn
Từng trang hoa nở ư tuôn
Là lời vang vọng cội nguồn măi
đâu
Th́ thôi, nước chảy qua cầu …
Thầy tṛ đă vắng tin nhau đến hai mươi tám
năm sau, rồi hội ngộ ở đất SàiG̣n, Thầy đă ngồi sui, c̣n tṛ có con gái,
con trai đă vào Đại học, gọi thầy của mẹ bằng ông.
Nhiều thứ có thể đổi thay theo thời gian
và xă hội hôm nay. Cạnh nó c̣n có những giá trị bất biến dù chỉ đến trong
phần tích tắc ngắn ngủi của cuộc đời. Ḥn sỏi đă ch́m vào sông sâu và nằm
lại ở đó, chỉ có những ṿng sóng ở bề mặt lan ra và tan biến.
Đúng
ba mươi năm sáu tháng kể từ ngày rời trường Trung Học - Học tṛ cũ nhận
được tấm bảng danh dự được trao từ tay thầy chỉ đạo. Vội t́m đôi kính lăo,
đọc cẩn thận từng chữ trước, sau. Rồi nói với con gái:”
Tấm bảng danh dự này ra
đời năm mẹ mười tám tuổi”.
Cảm ơn thầy đă giữ lại cho em.
:::
Trịnh
– 10/2005
:::
(Huỳnh
Trịnh
Tuyết
Hoa)
|